De onderstaande recensie komt uit 2007.

Hoe leefden we vroeger?

De openingsscène van Vallende man is prachtig. Een man, aktetas in de hand, onder het gruis, glassplinters in het gezicht, loopt werktuigelijk door New York. Het is 11 september en de Twin Towers zijn net ingestort. Keith Neudecker ontsnapte op het nippertje aan de ramp en blijft lopen tot hij uiteindelijk aankomt bij het huis van zijn ex-vrouw Lianne.

Wat doe je als je een ramp overleeft? Dat is de psychologische vraag die Don DeLillo stelt. Keith verwerkt de schok in eerste instantie door de veiligheid van het gezin weer op te zoeken. Opeens ligt hij weer in bed bij zijn ex, is hij weer de vader in het gezin. Lianne ziet dat niet alleen haar persoonlijk leven drastisch verandert, maar ook haar werk. Ze geeft creatief schrijven aan mensen met de ziekte van Alzheimer. Na de ramp willen ze alleen nog maar over de vliegtuigen schrijven en niet over hun herinneringen. En hun zoon wordt lichtelijk paranoia na 11 september. Samen met vriendjes speurt hij het luchtruim af naar vliegtuigen en die gevaarlijke vent Bill Lawton, de verbasterde versie van Bin Laden.

Don DeLillo laat vanuit verschillende perspectieven zien hoe mensen verder gaan met hun leven en hoe moeizaam dat gaat. Hij kruipt zelfs in de huid van de terroristen die bezig zijn met het voorbereiden van de aanslag en later tijdens het uitvoeren ervan. Dat is een beetje een vreemd en overbodig element in deze roman. Deze gaat immers voornamelijk over de overlevers en die lijken bijna allemaal bezig met de vraag: hoe leefden we vroeger eigenlijk? Wat is nu nog belangrijk?

De titel van de roman verwijst naar een performancekunstenaar die overal in New York de vallende man uitbeeldt door zich ergens van af te laten vallen en dan in vallende pose te blijven hangen. Zo jaagt hij toevallige voorbijgangers, waaronder Lianne, enorme schrik aan, want telkens worden New Yorkers geconfronteerd met het trauma van de kantoormensen die hun dood tegemoet sprongen. Dat trauma heeft veel mensen veranderd, waaronder Keith. Een paar jaar na de aanslagen is hij beroepsgokker geworden aan de pokertafel. Het is niet moeilijk om daar de symbolische waarde van in te zien. Lianne demonstreert met haar zoon tegen de oorlog die Amerika voert. Daarin schuilt misschien een sprankje hoop dat sommige Amerikanen echt veranderd zijn. Het is het enige sprankje hoop dat DeLillo de lezer geeft.

Coen Peppelenbos

Don DeLillo – Vallende man. Vertaald door Anneke Bok en Rob van der Veer. Anthos/Manteau, Amsterdam. 240 blz. € 18,95

Deze recensie verscheen eerder in de Leeuwarder Courant op 7 december 2007.

(foto Carol M. Highsmith, Publiek domein, via Wikimedia)