‘Je denkt toch niet dat Onze Lieve Vrouw bij de verkiezingen rood stemt?’

Op 14 december 2023 zou Gerard Reve 100 zijn geworden. Her en der komen er om deze reden wat projecten van de grond, maar in feite mag het geen naam hebben. De belangstelling voor Reves 100e geboortejaar staat in schril contrast met die voor het geboortejaar van Willem Frederik Hermans. Toch zijn er enkele Revianen die even bij het Reve-jaar stilstaan, waaronder Jef Rademakers, die ter ere van die gelegenheid onlangs Gerards Godsverlangen publiceerde. Eerder publiceerde Rademakers ook al de briefwisseling tussen hem en Reve, getiteld Zeer Fijne Boy, Brieven aan Jef R. (1986-1997).

Dit keer gaat Rademakers specifiek op Reves godsbeleving in. Over dit onderwerp zijn talloze scripties en studies geschreven, maar het is een aardige inleiding in het onderwerp. Het boek is een verzameling ‘lichtvoetige stukken over het belang van religie in Reves leven en werk’. Zo scheen Reve een hekel te hebben aan mensen die Maria voor hun karretje spanden: ‘Die mensen willen van Jezus een soort vakbondsleider maken. Je denkt toch niet dat Onze Lieve Vrouw bij de verkiezingen rood stemt?’

Ook gaat Rademakers in op wát voor katholiek Reve was. Voor Reve was de katholieke leer een ‘menukaart’ waaruit je vrijelijk kunt kiezen wat je bevalt en wat niet. Rademakers haalt in dat verband Antoine Bodar aan: volgens Bodar is Reve een manicheeër, die denkt dat God zowel goed als slecht is, in tegenstelling tot wat de katholieke leer stelt. Reve zou, blijkens een brief aan de theoloog professor Grossouw, ervoor pleiten om satan met een hoofdletter te schrijven, ‘want het is een eigennaam, en bovendien geen kleine jongen, maar de tweelingbroer van Christus.’ Toch was God voor Reve bovenal de Liefde. ‘Ja, met Reve kun je alle kanten uit, maar hem als een ketterse manicheeër afdoen is misschien toch een brug te ver,’ besluit Rademakers. Reve houdt er een ander Godsbegrip op na dan de officiële leer van de katholieke kerk, maar Reve ‘is het in grote lijnen eens met God’.

Zoals wel vaker gaan de boeken van Jef Rademakers evenveel over zichzelf als over Reve en ook dit keer kon hij het niet laten. Ook heeft Rademakers talent voor overdrijving: ‘Zou Gerard Reve de reïncarnatie zijn geweest van kerkvader Augustinus? Bij God en in Nederland is alles mogelijk.’ Toch is elk boek over Reve mooi meegenomen en het is te hopen dat het Reve-jaar nog een beetje op gang komt.

Æde de Jong

Jef Rademakers – Gerards Godsverlangen. Borgerhoff & Lamberigts, Gent. 124 blz. € 22,99.