Wat voel jij dan?

Als je geliefde tegen je zegt dat je een ‘freischwebend stuk ruimtepuin’ bent, dan is dat niet echt een goed teken. Microbioloog Nicola wordt in de steek gelaten door haar vriendin Bee met wie ze zeven jaar lang een verhouding had. Het is sowieso geen goede dag, want eerder op de dag heeft te horen gekregen dat de financiering van haar onderzoek naar de bacterie leptotrichia animalis, nuttig bij het maken van kweekvlees, is afgewezen.

Marijke Schermer, die een groot deel van haar jeugd doorbracht in Groningen, schreef al eerder over intieme verhoudingen en ook in de roman In het oog weet ze heel subtiel de relationele grondoorlogen te vangen. Omdat je door de ogen van Nicola naar de gebeurtenissen kijkt, ligt je sympathie in eerste instantie bij haar. Als Bee heel nadrukkelijk vraagt wat zij voelt bij het mogelijke einde van de relatie dan heeft Nicola daar geen antwoord op. Dat is ook vreselijk, van die geliefdes die naar je gevoel vragen, denk je dan en goed dat ze niet meegaat in die emotionele woordhorror. Maar naarmate je verder in het boek komt en meer te weten bent gekomen over de jeugd van Nicola, wordt dat gevoelsleven en de onmogelijkheid daarover te praten een steeds groter thema.

Nicola is meer een kijker, iemand die als het zo uitkomt de werkelijkheid manipuleert in haar voordeel. Dat doet ze in de wetenschap, maar dat doet ze ook bij een plotseling opstekende verliefdheid op een man. De roman maakt dan een ongeloofwaardige, maar daardoor juist intrigerende draai. Ze stalkt de man niet alleen, maar ze dringt zelfs zijn woning binnen als hij niet thuis is en pas veel later krijgt ze een echte relatie met hem. Het knappe van In het oog is dat al die handelingen vanuit Nicola’s gedachtewereld heel plausibel en logisch lijken.

Er zitten wat sublijntjes in het verhaal die over de wereld van nu gaan. De dochter van Nicola is erg bezig met het milieu en het actievoeren. Met milde distantie en waardering wordt daarnaar gekeken. Echt aansluiting bij dat idealisme vindt ze niet meer. Ook niet bij de manier waarover seksuele identiteit wordt gesproken. Op de verjaardag van haar dochter wordt gediscussieerd over de vraag of Nicola nu bi- of panseksueel is. Nicola probeert buiten de discussie te blijven: ‘Gelukkig verlegde iemand de aandacht van mijn liefdesleven naar de aubergines op ons bord.’ Met dat soort lekkere, subtiel ironische zinnen staat de roman vol.

Coen Peppelenbos

Marijke Schermer – In het oog. Van Oorschot, Amsterdam. 192 blz. € 23,50.

Deze recensie verscheen eerder in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden (op papier op 5 maart 2023)

Zie ook deze recensie door Miriam Piters van In het oog en deze door Guus Bauer. Een interview met Schermer staat hier.