Vol overgave aan Vader

Zirimiripress is een kleine bevlogen uitgeverij die zich richt op literatuur die vertaald is uit talen waaruit wat minder vaak vertaald wordt. Omdat de uitgaven ook nog eens fraai zijn vormgegeven, van een afstand herkenbaar als afkomstig van deze uitgever, is het verleidelijk een verzameling aan te leggen. Het gaat meestal om kleine, eigenzinnige parels. De getuigenis van Francois Smith, vertaald uit het Afrikaans door Robert Dorsman, is zeker eigenzinnig te noemen. Voor een parel is wat mij betreft net iets meer nodig.

Het verhaal wordt afwisselend verteld door Retha en Gerbrand, een echtpaar dat zichzelf heeft losgemaakt uit een zondig en schaamtevol verleden in Pretoria, en op het platteland een godsdienstige gemeenschap is gestart. Gerbrand wordt door een vriend uitgenodigd om deel te nemen aan een christelijk seminar in het binnenland van Zuid-Afrika. Retha en Gerbrand laten hun twee zoons, Junior en Ruan achter om op reis te gaan. Daarbij ontmoeten ze familie en vrienden van vroeger.

In feite is het verhaal een reisverslag. Omdat de stukjes van Retha en Gerbrand vaak niet langer zijn dan een bladzijde en ze om de beurt vertellen, ben je als lezer voortdurend aan het schakelen. Retha en Gerbrand hebben het steeds over elkaar en daardoor vergis je je niet zo gauw. Aangezien de stukken naadloos op elkaar aansluiten of elkaar licht overlappen, voelt het verhaal toch als één verslag, waarin het wel wat schuurt, omdat er tussen de echtelieden regelmatig wat wrijving is. Retha heeft namelijk het gevoel dat Gerbrand haar zondige verleden niet helemaal kan vergeven en Gerbrand lijkt zich eraan te storen als Retha zich te opvallend kleedt of te veel op de voorgrond treedt. Tegelijkertijd zijn ze volledig op elkaar aangewezen.

Dat het hier en daar schuurt, heeft niet alleen te maken met de verhouding tussen Retha en Gerbrand, maar ook met die tussen het echtpaar en de lezer. Natuurlijk is het bewonderenswaardig hoezeer de twee op hun God vertrouwen, maar tegelijkertijd is het tenenkrommend. Ze hebben geen geschikte auto en nauwelijks geld voor de reis. Omdat ze er heilig van overtuigd zijn dat Vader voor hen zorgt, vertrouwen ze er blind op dat Hij ook in hun onderhoud zal voorzien. Vrienden en familie om hen heen stoppen voortdurend geld toe. Ze krijgen een auto aangeboden. Ondertussen ‘getuigen’ Retha en Gerbrand van hun liefde voor Vader en proberen zij anderen te bekeren en af en toe de Duivel uit te drijven. In hoeverre voelen hun vrienden zich onder druk gezet om het stel steeds maar geld en middelen toe te stoppen?

Ook de stijl schuurt. Als Gerbrand schrijft:

Het is vreemd zoals het allemaal gelopen is. Of zeker niet vreemd, zo werkt Vader nu eenmaal. Ik zet geen vraagtekens bij zijn wil, nooit. Vaders wegen zijn niet onze wegen. Misschien moet ik hier meteen aan het begin zeggen dat wij één vlees zijn, Retha en ik. Zo staat het in de Schrift. Genesis 2 vers 24 zegt het heel duidelijk. Daarom zal een man zijn vader en zijn moeder verlaten en zijn vrouw aanhangen, en zij zullen tot één vlees zijn. Let wel één vlees, maar niet één geest. […]. Al zou Retha deze getuigenis eigenlijk moeten opschrijven, alles wat er met ons gebeurd is, hoe we alles wat we nodig hadden dag aan dag uit Vaders hand ontvingen.

Maar ook als Retha schrijft:

Kijk, zo’n Gerbrand, als hij zo schuchter doet, dan weet ik het wel. Ik ken mijn man. Toen hij binnenkwam, hoefde ik niet eens op te kijken, ik hoefde alleen maar te vragen: wat is er, bokkeltje? Ik was op kantoor bezig om de commentaren op onze Facebook-pagina door te nemen. Die moet je wel in de gaten houden, mensen schrijven zulke gekke dingen. Soms lijkt Satan zelf wel aan het woord.

Niet iedere lezer zit te wachten op zo’n getuigenis, rechttoe rechtaan verteld. Er zit een enorme gedrevenheid achter het echtpaar. Zij zien zichzelf als helpers van God. Hun zoon Ruan zien ze zelfs als een soort ziener, omdat hij bijzondere dromen heeft. Er zijn genoeg mensen die de deur dichtslaan op het moment dat er mensen aanbellen met een vergelijkbaar verhaal. Hoe werkt dat bij een boek? Ik moet bekennen dat ik diverse malen op het punt stond het boek dicht te klappen. Toch dreef iets mij naar het einde toe, maar wat? Het hele boek lang heb ik mijn weerstand zitten overwinnen en misschien is het vooral de verbijstering daarover die mij aan het denken heeft gezet.

Dietske Geerlings

Francois Smith – De getuigenis. Vertaald door Robert Dorsman. Zirimiripress, Amsterdam. 160 blz. € 21,50.