Voelbare sneuheid

Onopvallende, middelbare man, baantje bij de stadsadministratie, zoals dat in Vlaanderen zo mooi heet, van het onaanzienlijke fictieve Assenberg en wonend in het eveneens onbeduidende en fictieve Walvertinge. Vader van een dochter. En nog een, die met zijn vrouw meekwam, een stiefdochter dus. Hoe alledaags wil je het hebben? Niet bij Guido van Heulendonk. De kleine man die zijn best probeert te doen, maar ook niet precies weet hoe dat moet en op zeker moment in de narigheid verzeild raakt, is na Willem Elsschot in goede handen terecht gekomen. Voelbare sneuheid lees je in De kroon met twee pieken, in een onverschillige wereld.

Guido van Heulendonk is geen naam die bij veel Nederlandse lezers meteen een belletje doet rinkelen, toch heeft hij in de loop van de jaren meer dan tien romans geschreven en nog een aantal verhalenbundels. Hij won een Gouden Uil in 1996 en een plaatselijke literaire prijs in Gent. Ook de provincie Oost-Vlaanderen eerde hem, maar je vindt hem niet snel terug naast mensen als Tom Lanoye, Lize Spit of Dimitri Verhulst en je kunt je afvragen waar dat aan ligt. Zijn stilistisch vernuft is indrukwekkend, zijn insteek verrassend en zijn personages zijn zo ‘rond’, dat je ze graag nader wilt leren kennen.

Protagonist Werner Vrysoone is geen man die gemaakt is voor een groots en meeslepend leven. Dat wenst hij zich ook niet. Hij wil een goede man en vader zijn. Hij houdt van de muziek van Fleetwood Mac, met name toen die band nog onder invloed stond van oprichter Peter Green. Belangrijk gegeven vindt hij dat. Dan moet je denken aan het instrumentale gitaarnummer ‘Albatross’, een hit eind jaren zestig, begin jaren zeventig van de vorige eeuw. Een kalm, vroeg-ambient nummertje, dat precies past bij de kleine man, die het hoofd boven water moet zien te houden. De dood van Peter Green raakt Werner dan ook diep.

Houd even vast dat thema. Zoals je ook de voorgeschiedenis van brave Werner af en toe even moet parkeren, de voorgeschiedenis van zijn later verongelukte vrouw Conny, de vroege jaren van hun dochter Paulien en van Werners stiefdochter Hedda. Ook de latere komst van Werners nieuwe, nogal ongecompliceerde vrouw Mary Jane, die lang niet zo contemplatief in het leven staat als Werner op zijn eigen manier. In korte hoofdstukken; in brieven, e-mails, boekcitaten, telefoongesprekken, kranten- en facebookberichten, zelfs een theatermonoloog biedt Van Heulendonk fragmenten van de levens en de ontwikkelingen aan, doorschoten met gedachten, associaties en relevante brandpunten.

Je kunt De kroon met twee pieken, zich afspelend vanaf de jaren tachtig tot dichtbij ons heden, lezen als een kroniek, maar het springt zo vrij en associatief alle kanten op, dat je al snel begrijpt dat dat niet de primaire opzet is. Van Heulendonk wil iets accentueren van de ongrijpbaarheid en onbegrijpelijkheid in een mensenleven. Als bijvoorbeeld Hedda ‘in de Heer’ geraakt en bovendien op zoek wenst te gaan naar haar biologische vader, moet je weer even in de geparkeerde voorgeschiedenissen snuffelen. Met wie had Werners vrouw Conny dat meisje ooit gemaakt en hoe verhield die zich tot Werner? En met wie gingen ze nog meer om en hoe heeft dat uitgepakt?

Van Heulendonks brede, buitengewoon veelzijdige roman telt niet zo veel meer bladzijden dan een gemiddelde Nederlandse roman, maar de dichtheid van de verwikkelingen en het netwerk van onderlinge verbanden is imposant, waardoor er van de lezer ook heel wat wordt gevraagd. Misschien dat deze vernuftige complexiteit mede een verklaring is voor de relatieve onbekendheid van Van Heulendonk afgezet tegen vaker genoemde Vlaamse auteurs. In onze jaren van tijdgebrek en explosies van snelle afleiding vraagt Van Heulendonk met zijn intellectuele sprongen misschien wel iets te veel van zijn publiek.

André Keikes

Guido van Heulendonk – De kroon met twee pieken. De Arbeiderspers – Amsterdam / Antwerpen. 280 blz. € 23,99.