Terug naar de stad

‘Je hebt maar geluk met die Patrick Swayze van jou,’ fluistert een cursiste Marieke toe. Mariekes man Vik is dan ook beslist een knappe man in Gentlemen van Patricia Jozef, maar hij lijkt ook wat autistische trekken te hebben. Hij is een natuurmens, maakt zich bijvoorbeeld erg druk over de vraag of de pas geplante boompjes wel helemaal recht staan, zij is van de mensen en de levendige stad. Lastig vraagstuk voor een stel dat al sinds de schoolbanken samen is. Ze praten wel, maar niet over wat er echt toe doet.

Patricia Jozef, die schilderkunst studeerde in Gent en filosofie in Brussel en Amsterdam, begint haar nieuwe roman meteen maar met de gevolgen van wat er speelt: Marieke zoekt een man in bed. Vik is bezig met zichzelf, de dagelijkse dingen en het uitvoeren van de taken die zijn dominante moeder hem ooit geleerd heeft. Hij is een brave jongen, die liever melk dan bier drinkt en geen tijd of zin heeft in intimiteit of spannende avonturen met zijn lief. Na de dag wil hij slapen en geen gedoe. Marieke houdt het niet meer uit en zoekt een betaalde oplossing, ofwel een gigolo.

Het merendeel is L tot XL geschapen, een enkeling geeft zichzelf een bescheiden M.

De roman heeft daarmee een eenvoudig uitgangspunt, maar Patricia Jozef heeft een mooie, springerige, vrije stijl, die goed laat uitkomen wat er in Mariekes hoofd allemaal omgaat. Niet alleen ten aanzien van haar man, de na moeizame pogingen ter wereld gekomen en nu haast al seksueel ontluikende meisjestweeling Hasse en Lotte, haar schoonouders, vrienden en dus ook de gigolo’s. Maar eerst verhuist het stel van de stedelijke omgeving naar een haveloos buitentje in Frankrijk, waar niet de gehoopte idylle wacht, maar hard werken in de viezigheid en tussen dorpelingen, die maar weinig van deze gelukszoekers begrijpen. Dat is trouwens wederzijds.

Naarmate ze er langer verblijven, verandert Vik nog meer dan eerst in een onbenaderbare pummel, die dan wel erg zijn best doet in en om het huis en als vader, maar haar hooguit ziet als medewerker. Dat verdiept zich als hij als pottenbakker en workshopleider kleien aan de slag gaat, omdat er toch wat geld verdiend moet worden.

En Marieke ondertussen maar smachten. Betaalde liefde, in de stad natuurlijk, is voor haar een hele stap en de eerste aanbieders zijn absoluut niet de gentlemen, zoals ze zich die had voorgesteld. Dat verandert uiteindelijk, waarna de roman zich ontwikkelt tot een kinky boek in allerlei tinten grijs; snel en verrassend, terwijl je toch zicht houdt op de persoonlijke worsteling van Marieke.

Ze neemt zich een aantal zaken voor: hij zal haar moeten nemen zoals ze is. […]

Vik lijkt zich ondertussen nergens van bewust, gigolo John vindt het allemaal opwindend en maakt graag gebruik van Mariekes noden. Aanvankelijk lijkt hij de perfecte match, maar Jozef werkt ook hier aan een extra laag, want ook John is maar een mens. Gentlemen is misschien wel in de eerste plaats een roman over de onmogelijkheid om iets over iemand te kunnen zeggen puur aan de hand van zijn of haar fysionomie of gedrag. Dat is enigszins in lijn met Jozefs vorige roman Glorie, waarin de twee protagonisten zich ook heel anders voordoen dan ze zijn. In Gentlemen blijkt ieder personage uiteindelijk eenzaam rond te lopen met een onuitgesproken persoonlijk gemis.

Natuurlijk is de valse roep van het onbedorven en vredige platteland die menige hedendaagse stedeling meent te horen, geen al te originele invalshoek. Ook in bijvoorbeeld Nina Polaks succesroman Buitenleven botst het tussen een stads- en een natuurmens op hun nieuwe woonplek, maar Jozef vond er wel een slimme invalshoek voor. Met een beetje Ik vertrek, een beetje Boer zoekt vrouw, een beetje Linda en dus wat Fifty Shades Of Grey, zit het ook commercieel gezien heel vernuftig in elkaar.

André Keikes

Patricia Jozef – Gentlemen. De Geus – Amsterdam. 390 blz. € 23,99.