Ik ben een bosbekeerling. De eerste decennia van mijn leven waren strand, polder en stad mijn natuurlijke habitat. Maar sinds ik ruim 20 jaar geleden mijn intrek nam in een klein huisje in het Drents-Friese Wold bloeide mijn liefde voor het bos op. Bomen, paddenstoelen, vossen, teken, zacht strijklicht, spechten, op een bankje zoenen met een nieuwe geliefde, uilen, verweesde reeën, de harsachtige geur van naaldbomen op een warme zomerdag, kiekeren, eikenprocessierupsen, boze mountainbikers. Geen dag is het leven in het bos hetzelfde.

1 Felix Salten – Bambi. Een leven in het bos
De orginele versie van het levensverhaal van Bambi geniet geen grote bekendheid. Het wijkt nogal af van de mierzoete Disney-versie en kan gelezen worden als een vroege ecokritische roman en een verhaal over opgroeien, overleven en leren alleen te zijn. Querido bracht de klassieker uit 1923 van de Oostenrijks-Joodse Felix Salten in een nieuwe vertaling van Jet Quadekker uit in de Salamander-reeks.

2 Dik van der Meulen – Het Buurtbos. Natuurdagboek
Biograaf Dik van der Meulen (Multatuli, Jac. P. Thijsse, E. du Perron) schrijft ook prachtige natuurboeken. De kinderen van de nacht. Over wolven en mensen werd in 2017 bekroond met de Jan Wolkers Prijs voor het beste Nederlandse natuurboek. Zijn nieuwste, Het Buurtbos, is een verslag van twintig jaar bosleven op de Veluwe: vogelwaarnemingen, edelherten, wilde zwijnen, de invloed van de klimaatverandering, ontmoetingen met jagers, boswachters en wandelaars. Mooi geïllustreerd door Dik van der Meulen zelf.

3 Laura van der Haar – De kuil
Terwijl haar vriend Lennart onderzoek doet naar het ondergrondse leven in het bos gaat Kasja er vreemd met de foute, getrouwde projectontwikkelaar Charles. Ze ontmoeten elkaar in een vervallen vakantiehuisje. Het bos is ook de plek waar het zusje van Lennart een ongeluk kreeg dat haar in een kasplantje veranderde. In het thrillerachtige slot speelt het bos eveneens de hoofdrol.

4 Chr. van Geel – Het zinrijk
‘Bomenpoëzie’ noemde Kees Fens de gedichten in Zinrijk van Chr. van Geel. De 169 verzen in de bundel zijn zo kort dat ze zich goed lenen voor lectuur tijdens een boswandeling.

Bomen van overdaad ontdaan
tegen de lucht,
ze kunnen niet ontkomen,
ze zijn ontvlucht.

5 Ivan Toergenjev – Notities van een jager (Jagersverhalen)
Ik ken geen andere schrijver die zo mooi over het bos kan schrijven als Toergenjev. In de nieuwe, frisse vertaling van Froukje Slofstra heten de jagersverhalen Notities van een jager. Niet het doden van dieren staat centraal in deze verhalen, maar de zintuigelijke ervaring van het bos en toevallige ontmoetingen met boerenjongens, koetsiers en avonturiers.

6 Marie Darrieussecq – Ons leven in de bossen
Een psychologe die gevlucht is naar een bos legt gehaast en geagiteerd getuigenis af van de mensonterende omstandigheden waarin zij en haar patiënten moeten zien te overleven. Het leven van één van haar patiënten, de ‘aanklikker’, is gereduceerd tot het vullen van het brein van de robots die iedereen domineren met angst en afkeer. Deze korte, dystopische roman doet enigszins aan De wand van Marlen Haushofer denken, maar de nabije toekomst die Marie Darrieussecq voorspelt is angstwekkend actueel.

7 Truman Capote – The Grass Harp
Een weesjongen, een beledigde zus en haar zwarte vriendin nemen hun intrek in een boomhut in River Woods. Ze zoeken in deze prachtig geschreven vroege novelle van Truman Capote geborgenheid bij elkaar in de beschutting van het bos, maar krijgen te maken met de politie en de afkeuring van dorpelingen die eisen dat ze zich weer voegen in de reguliere maatschappij. Met mooie bijrollen voor een rebelse rechter en een rondtrekkende alleenstaande moeder met tien kinderen van evenzoveel vaders.

8 Helen Macdonald – De H is van havik
Als haar vader sterft neemt Helen Macdonald een havik die ze Mabel noemt. Mabel temmen valt niet mee omdat de vogel de vrijheid van het bos verkiest boven het opgesloten en getemd worden door een mens. Regelmatig loopt Macdonald te tieren in het bos als Mabel er weer eens vandoor is, maar na verloop van tijd groeien havik en mens meer naar elkaar toe.

9 Astrid Roemer – Onmogelijk moederland
In de drie romans die samen de Moederland-trilogie van Astrid Roemer vormen – Gewaagd leven, Lijken op liefde en Was getekend – speelt de jungle een belangrijke rol, als plaats van herkomst en verzet, en symbolisch als te temmen natuur door de kolonisator en Surinamers die de koloniale normen geïnternaliseerd hebben. In het laatste deel trekt de hoofdpersoon zich terug op Het Perceel, een stuk geërfd, maar nog onaangetast oerbos van 10 hectare, dat hij langzaam ontgint. ‘Fenomenaal,’ noemde Martijn Nicolaas Astrid Roemers dekolonisatiedrieluik en daar sluit ik me graag bij aan.

10 Trifonia Melibea Obono – La Bastarda
Net als in The Grass Harp van Truman Capote is het bos in La Bastarda van de Equatoriaal-Guinese schrijfster Trifonia Melibea Obono een toevluchtsoord voor mensen die als anders worden beschouwd. De lesbische vriendinnen van de 16-jarige Okomo trekken zich regelmatig in het bos terug voor groepsseks. Samen met Okomo’s homoseksuele oom Marcelo en zijn vriend stichten ze een eigen, vrije samenleving in het bos. In Equatoriaal-Guinea is La Bastarda verboden omdat het homoseksualiteit zou propageren. De novelle is in Spanje uitgegeven en in het Engels vertaald.

Mocht je meer leestips hebben over bossen, laat die dan weten in de commentaren hieronder.

(foto: Donar Reiskoffer, CC BY 3.0, via Wikimedia)