Anne-Fleur vakantie

Het Nederlandstalige lied kent vele gedaanten: smartlappen, cabaret, carnavalskrakers. De teksten kunnen we vaak uit ons hoofd meezingen onder de douche en lijken op het eerste gezicht vrij eenvoudig, maar als je er wat dieper over gaat nadenken, blijkt niets minder waar. Waar gaan die nu liedjes écht over? In deze reeks proberen we daar een antwoord op te vinden met hulp van ‘close reading’, een techniek uit de literatuurkritiek waarbij er heel nauwkeurig wordt ingezoomd op de (literaire) tekst zelf, om de betekenis laag na laag bloot proberen te leggen. Dat levert vaak verrassende resultaten op.

Vraag een willekeurige tiener (of twintiger) wie op dit moment hun favoriete Nederlandse popartiest is, en de kans is groot Roxy Dekker het antwoord is. Deze 19-jarige zangeres brak vorig jaar door via TikTok, aanvankelijk als coverartiest, maar sinds de zomer van 2023 ook met eigen werk. In het kader van interactie met haar volgers maakte Roxy liedjes op basis van woorden die door hen werden ingestuurd, en dit proces resulteerde in haar eerste hit Anne-Fleur vakantie. Het nummer bevat een lome, zomerse beat die weinig onderscheidend is van een doorsnee popsong, maar de opvallende tekst maakt dit lied echt de moeite waard.

De fascinatie begint al bij de titel: wie of wat is een Anne-Fleur vakantie? Gaat het lied over een vakantie met ene Anne-Fleur, is zij de bestemming van de reis, is dit die ene Anne-Fleur in je contactlijst die je ontmoet hebt op vakantie? We analyseren de tekst regel voor regel om het mysterie te ontrafelen.

Zomer anno ’23, korte rokjes vind ik beeldig / Felle kleuren en een clip in m’n haar / Zon die schijnt op m’n koppie, bootje varen vind ik toppie / Op vakantie, Ibiza, ik kom eraan

De setting is meteen duidelijk: het is de zomer van 2023 en de ik-persoon gaat, zoals zoveel jongeren van haar leeftijd, op vakantie naar het Spaanse eiland Ibiza, alwaar ze in de zon gaat liggen en een boottocht hoopt te maken. Tot dusver weinig bijzonders. We krijgen, en dat is in liedteksten niet vaak het geval, ook een duidelijk beeld van hoe de ik-persoon erbij loopt: ze draagt korte rokjes, kleding in felle kleuren en ze heeft als iconisch accessoire een haarclip. Aardig is ook het wisselende rijm in dit couplet: geen dwingend eindrijm, en bovendien een originele klankherhaling met koppie-toppie. Dit belooft direct veel goeds.

Het zogenaamde pre-chorus gaat na een algemeen begin prompt de diepte in:

Kom van het strand, m’n tan line is al zichtbaar (Zichtbaar) / Kijk in de spiegel en ik zie m’n beachy haar (Beach waves) / Een goede lawa is natuurlijk ideaal (Ideaal) / Ik kan niet wachten op m’n Anne-Fleur vakantie (Vakantie)

De ik heeft een tan-line, dus vermoedelijk al veel in de zon gelegen in haar bikini. Er is ook sprake van beachy haar: een golfachtige slag die in theorie ontstaat als je op het strand ligt, maar waar je in de praktijk van alles voor in je haar moet smeren. Dan stuiten we op de eerste van vele afkortingen: een ‘lawa’ wat op TikTok staat voor Lange Wandeling (en dan maar zeuren dat de jeugd niet meer beweegt). Waarom er ineens gewandeld moet worden is niet duidelijk; misschien om die aantrekkelijke coup en witte streepjes huid aan anderen te kunnen tonen? En daar is dan die befaamde Anne-Fleur vakantie, nog steeds in nevelen gehuld. De tekst tussen haakjes wordt niet gezongen, maar door Roxy op een wat ironische manier uitgesproken, alsof ze tussendoor stiekem de draak steekt met het taalgebruik waarin de ik-persoon over zichzelf zingt.

Aan het refrein hoeven we op tekstueel vlak weinig woorden vuil te maken: veel ‘oeh, ah, ey’ en tussendoor meermaals de titel van het lied. In het tweede couplet treffen we weer heel wat afkortingen aan die voor menig TikTokker gesneden koek zijn, maar waarschijnlijk niet voor de doorsnee Tzum-lezer.

HDP op een terrasje, blote benen, baseball jasje / Roep de ober: “Doe mij maar een Esma” (Mag ik één Esma, alsjeblieft?) / Leuke kakkers, hemd van Ralphie, oude zomerhits, nostalgie / Gaan we uit, dan gaan we naar de Nova (Sletsgo)

‘HDP’ staat voor ‘heerlie de peerlie’ – wat jongeren te pas en te onpas gebruiken om aan te geven dat iets helemaal het einde is. Een ‘Esma’ is een ‘Espresso Martini’ (is dat lekker?), in ‘Ralphie’ herkennen we de kakkineuze polo’s van kledingmerk Ralph Lauren, en de Nova is een hippe nachtclub aan de Korte Leidsedwarsstraat in Amsterdam; terwijl we net nog op Ibiza waren. Opnieuw veel specifieke kledingvoorschriften, en in de videoclip zien we Roxy vrolijk paraderen in dergelijke outfits. Persoonlijk kan ik ook hier het rijm weer waarderen, waarbij de klemtoon van ‘nostalgie’ bewust wordt verlegd, en ook de samenstelling ‘Sletsgo’ is vrij geniaal gevonden. Ook het volgende pre-chorus behoeft weer enige toelichting:

Brakke ochtend, haver cappu, kan niet zonder (Zonder) / Dat ik nog leef na gisteravond is een wonder (Nou, dat ik nog leef) / In m’n oortjes heb ik Geuze & Gorgels / Ik kan niet wachten op m’n Anne-Fleur vakantie (Zin in)

De ik-figuur exposet zich met die eerste zin als lid van de Randstedelijke havermelkelite, en ze luistert ook nog naar de populaire podcast van influencers Monica Geuze en Kai Gorgels. Het valt me op dat de focus langzaam is verschoven van de vakantie naar het ik-personage zelf; ze is vooral bezig om zichzelf te profileren, en blijkbaar is die Anne-Fleur vakantie daar ook een onderdeel van. Sociale media worden niet expliciet genoemd, maar je ziet de posts en foto’s van dit meisje als vanzelf voor je wanneer je dit lied luistert. Er resteert ons nog één lap tekst waaruit we meer aanwijzingen kunnen deduceren over wat nu precies die vakantie inhoudt.

Even naar de Zaar voor wat nieuwe zomerkleding / (Oh, ik heb echt kleding nodig) / Ik heb geen geld, dus vraag aan papa voor een kleine lening / (Hé pap, mag ik misschien wat geld lenen?) / Ik betaal het terug zodra ik uitbetaald ben (Ha, dacht het niet) / Ik geniet van het leven, Anne-Fleur is wat ik ben (Anne-Fleur)

Hier wordt de tekst echt ironisch: de ik gaat voor haar vakantie nog even naar de Zara voor wat korte rokjes en haarclips, maar het is haar rijke vader die deze uitspattingen financiert. De laatste regel maakt ook veel duidelijk, vooral door het betrekkelijk voornaamwoord ‘wat’, in plaats van ‘wie’ te gebruiken. Anne-Fleur is dus geen concreet persoon, maar eerder een concept; dus iets wat je kunt zijn. Zij is zo’n meisje = Zij is echt een Anne-Fleur. In het laatste, langgerekte refrein passeren nog wat andere namen de revue die je de indruk geven dat je bij een hockeyveld staat; ook Marie-Claire, Roderick en Jan-Willem gaan mee op Anne-Fleur vakantie.

Dan rest ons tot slot de grote vraag wat nu precies een Anne-Fleur vakantie is. Gelukkig geeft de schrijver dezes zelf haar eigen kijk op de zaak:

Afgelopen jaar werd de naam Anne-Fleur een soort term op social media. Het werd een stereotype van een typisch meisje met een haarklem. Ik zag veel meiden die een Anne-Fleur gerelateerde TikTok maakten.” Of Roxy zichzelf kan vinden in haar lied? “Stiekem ben ik ook wel een Anne-Fleur”, zegt ze lachend. “Ik vind het zelf ook lekker om met een haarclip in mijn haar en een baseball jasje rond te lopen.”

Nog meer duiding biedt het online Studentenwoordenboek:

Een typische Anne-Fleur (of ook wel Marie-Claire) is vaak een studerende 18- tot 25-jarige vrouw met een voorliefde voor mode, trends en levensstijl. Ze worden vaak gezien als trendsetters en hebben de gave om zelfs de eenvoudigste outfits om te toveren tot stijlvolle statements. De echte Anne-Fleurs halen graag hun kleding van de Zara en weten daarom wel hoe ze moeten shoppen. Maar naast hun modebewustzijn staat dit stereotype ook bekend om een eigen taalgebruik dat hen onderscheidt van anderen, zoals ‘Heerlie de Peerlie’ en veel afkortingen.

Daarmee is de cirkel rond: Roxy Dekker bezingt met een flinke dosis humor alsook zelfspot een stereotype waar ze zelf stiekem ook toe behoort. Net als in haar andere hits Satisfyer (waarin een geliefde met een vibrator wordt vergeleken) en Sugardaddy (waarin Roxy de stereotypes omdraait en juist de rol van begunstiger op zich neemt) wordt de populaire cultuur op de korrel genomen, zoals eerder Merol dat al succesvol deed in Lekker met de meiden. Het is een mooie ontwikkeling dat jonge tekstschrijvers hun eigen gedrag vrolijk kunnen duiden en dit met scherpe teksten en creatief taalgebruik met elkaar uitwisselen.

Willem Goedhart

PS: Nog één zure voetnoot van de docent Nederlands in mij: Roxy Dekker had Anne-Fleur-vakantie wel even met twee verbindingsstreepjes mogen schrijven, anders leren die arme leerlingen het nooit om samenstellingen foutloos te schrijven!