Actie en actie

Latino King van Bibi Dumon Tak is een boek in de Slash-reeks. Die reeks bestaat uit jeugdboeken die gebaseerd zijn op waargebeurde verhalen. Er is een jongere die een verhaal vertelt en een schrijver die er een verhaal van maakt. Castel is de jongere, hij staat ook met een foto op de voorkant en Bibi Dumon Tak de schrijver. Dat er een goede schrijver aan het werk is, is te merken aan het begin van dit boek:

‘Puta madre, sodemieter op, man!’
Rocky begon te lachen. Je zag drie tanden. De rest was eruit geslagen. Zijn mond was een gat van kapotgetrokken traliewerk.

Je wordt meteen het verhaal ingetrokken. Castel bevindt zich in een Dominicaanse gevangenis. De ellende is nauwelijks te overzien: een paar matrassen moeten gedeeld worden, het eten is smerig, het is bloedheet, de elektriciteit valt voortdurend uit. De onderlinge verhoudingen zijn snoeihard: Castel moet zijn best doen om te overleven.

Het verhaal doet een stap terug en laat zien hoe Castel stapje voor stapje in de drughandel belandt, al zijn geld verbrast en hoe hij verleid wordt om drugskoerier te worden. Het verhaal is nogal rechttoe-rechtaan en bestaat vooral uit veel actie. Die actie wordt soms verteld, zo heeft Castel een jaar lang gevochten met medegevangenen, maar een gevecht zelf met rondspattend bloed krijgen we niet te lezen.

Het boek is daarmee vooral geschikt voor de eerste klas: lekker veel actie, nadenken over wat echt gebeurd zou kunnen zijn en wat niet. (In een voorschrift staat dat de schrijver ook delen heeft verzonnen). Een andere ingang is een gesprek over goed en kwaad. Een vraag zou kunnen zijn: zou iemand bewust iets kwaadaardigs kunnen doen? Of heeft iedereen die iets kwaadaardigs doet het idee dat hij iets goeds doet? Castel lijkt drugshandel weinig problematisch te vinden: alcohol mag ook verkocht worden, dus waarom drugs niet? Hij lijkt niet stil te staan bij mogelijke negatieve gevolgen van drugsgebruik. Als Castel er later toch over nadenkt, staat er:

Hij zei: ‘Jij denkt natuurlijk dat het ophoudt als je grijze haren krijgt.’ Ik knikte. Hij zei: ‘De kunst is te blijven geloven dat het de normaalste zaak van de wereld is wat je doet. Apothekers verkopen pilletjes en poeder. Een dealer verkoopt ook pillen en poeder. So what? Waarom mag je wel bijlen verkopen, zoveel je wilt, maar geen pistolen? Met een bijl kun je ook iemand doden.’ Als je het zo bekeek was er inderdaad niet niets misdadigs aan. En tegen de tijd dat de zoveelste lading wapens in de kofferbak geschoven alsof het een kratje pils was zei de Kleineman: ‘Ik zie dat je er bijna bent, bijna, je moet alleen nog een doek over het laatste restje van je geweten gooien.’
‘Een doek?’
‘Als je een papagaai hebt, en je wilt dat hij zijn kop houdt, gooi je een doek over zijn kooi. Dan denkt hij dat het nacht is en gaat hij slapen.’
‘Een papagaai?’
‘Jij moet een doek over je geweten gooien, want jouw geweten is je papagaai die telkens zegt: het mag niet, het mag niet. Je moet je geweten in slaap brengen, snap je?’
Wow, dit ging diep.

Dit is eerder een oppervlakkige dan een diepe gedachte, een eerste stap van een gedachte. De vragen die hierna komen: waarom is het beter om je papagaai te laten slapen dan ernaar te luisteren? Wat is dan die figuurlijke doek? Is dat de gedachte dat een apotheker en een dealer in hetzelfde handelen? Zijn er geen relevante verschillen te noemen tussen een apotheker en een dealer? Het zou misschien een leuke uitdaging voor leerlingen zijn: stel je zit in de drugshandel en je wilt je geweten sussen: hoe pak je dat dan aan?

In het boek komen nog vele personages voorbij, soms wat plat, maar de moeder van Castel speelt een prachtige rol. Wat ook aandoenlijk is: Castel werkt zich in de gevangenis op tot een soort lokale baas, maar hij blijft naar zijn moeder verwijzen met ‘mama’. Sommige plotwendingen zijn wat ongeloofwaardig, maar de vaart van het verhaal maakt veel goed.

Erik-Jan Hummel

Bibi Dumon Tak en Castel – Latino King. Querido, Amsterdam. 198 blz. € 20,-.

Leerlingen in het voorgezet onderwijs lezen graag eigentijdse populaire jeugdboeken: van Mel Wallis de Vries tot Cis Meijer of Anna Woltz en Maren Stoffels. Deze zomervakantie lezen redacteuren van Tzum en docenten Nederlands enkele van deze boeken en vellen hierover hun deskundig oordeel.