Soms heb je de behoefte om even te ontsnappen aan je omgeving. Het liefst naar een afgelegen plek waar je moeilijk bereikbaar bent of in ieder geval geen bekenden tegenkomt. Een uithoek van de wereld, van de hoofdweg af, waar geen openbaar vervoer komt en je een proviand moet meenemen. Waar je de maatschappij waarvan je deel uitmaakt achter je kunt laten. Ook in de literatuur wordt er regelmatig naar uithoeken gevlucht: naar onherbergzame, soms gevaarlijke, maar in ieder geval sociaal geïsoleerde locaties. Een van de onderstaande boeken lezen terwijl je je in een uithoek van de wereld bevindt, biedt dubbel escapisme.

1 Nooit meer slapen – Willem Frederik Hermans
Deze Nederlandse klassieker gaat over de wetenschappelijke expeditie van geoloog Alfred Issendorf naar Noors Lapland. In Finnmarken, een onherbergzaam gebied zo noordelijk dat de zon ’s zomers niet ondergaat, gaat hij met zijn gids Arne Jordal op zoek naar meteorietkraters. De tocht wordt echter steeds gevaarlijker wanneer Alfred verdwaalt en op zichzelf is aangewezen.

2 Grip – Stephan Enter
Deze roman speelt zich deels in de woeste natuur van een noordelijk puntje van Noorwegen af, namelijk op de eilandengroep de Lofoten. In flashbacks word je meegenomen naar een zomer waarin een vriendengroep van klimmers een dramatische wending in hun leven ervaart.

3 The Sheltering Sky – Paul Bowles
In deze Amerikaanse roman uit 1949 ondernemen Port Moresby en zijn vrouw Kit een reis naar Noord-Afrika. Hun doel is om dichter tot elkaar te komen, maar naarmate ze dieper de woestijn intrekken, ‘verzandt’ hun plan steeds meer. Het boek is verfilmd door Bernardo Bertolucci.

4 Een handvol stof – Evelyn Waugh
Na een vastgelopen huwelijk zoekt Tony Last een doel in zijn leven en keert de Engelse society de rug toe. De jonkheer sluit zich aan bij een tocht naar de Amazone. Maar zijn leven gaat van kwaad tot erger als hij vast komt te zitten in een afgelegen buitenpost als gevangene van een maniak.

5 Naar het middelpunt der aarde – Jules Verne
Als je deze maatschappij echt moe bent, kun je altijd nog de diepte in met deze klassieker. Verne, een van de eerste sciencefictionauteurs, beschreef in 1864 de avonturen van de Hamburgse professor Lidenbrock die naar IJsland reist om in de slapende vulkaan Snæfellsjökull af te dalen tot heel ver naar beneden.

6 Duin – Frank Herbert
Ook kun je de wereldbol in zijn geheel achterlaten voor de woestijnplaneet Arrakis, een grotendeels onbewoonde planeet waar het sciencefictionverhaal over de jonge Paul Atreides zich afspeelt. Arrakis is al niet de hot spot van het verzonnen universum in de epische Duin-reeks, maar Paul wordt ook nog eens gedwongen om de krochten van de woestijn op te zoeken, waar een onbekend volk heerst en gigantische wormen het gebied terroriseren.

7 Hart der Duisternis – Joseph Conrad
Hoe ver je ook gaat, dat je niet aan jezelf kunt ontsnappen, blijkt uit de avonturen van hoofdpersoon Marlow tijdens een tocht over de Congo. Conrad schrijft in 1902 over de kwetsbaarheid van beschaving: losgekomen van de maatschappij kan iedereen veranderen in een onmens zonder remmingen. So beware! De reis naar de jungle kan zomaar een reis naar de diepten van de menselijke geest worden.

8 De acht bergen – Paolo Cognetti
De jeugdvakanties van de hoofdpersoon in de Italiaanse Val d’Aosta zijn het begin van zijn levenslange liefde voor de bergen. Pietro, opgegroeid in Milaan, ontdekt in de loop van zijn leven een andere kant van zichzelf, wat hem ertoe leidt zich volledig terug te trekken in de berghut die zijn vader hem heeft nagelaten.

9 Lipari – Robbert Welagen
Op het eiland Lipari, gelegen aan de Middellandse Zee, is het of je je in een bubbel van tijdloosheid bevindt. Niet alleen de afgelegen plek, maar ook de wijze waarop de tijd verstrijkt creëert er afstand, door zinloos voorbij te gaan of door een leven te laten vervagen, en zo een intense teruggetrokkenheid te veroorzaken.

10 Atlas van vuurtorens aan het einde van de wereld – José Luis González Macías
Mocht je helemaal niet meer terug willen keren naar de beschaafde wereld, kun je overwegen de plaatsen uit dit boek na te reizen langs de meest afgelegen vuurtorens op aarde. Verteld aan de hand van een verzameling van dertig waargebeurde verhalen die kleurrijk geïllustreerd je meenemen van Rusland naar Nieuw-Zeeland en tot het zuidelijkste puntje van Argentinië.

(foto Simo Räsänen: Tårnvikveien (Fv 98) road near Tårnvika in Lebesby, Troms og Finnmark, Norway in 2022 August, via Wikimedia, CC BY-SA 4.0)