De onderstaande recensie van Eerlijk is vals komt uit 2001.

Schijn bedriegt

Eerlijk is vals gaat er in een sneltreinvaart vandoor en blijft met volle kracht voortdenderen. Hans Vervoort zet in de eerste scène een paar sporen uit en voordat je het weet, loop je ze allemaal achterna en wil je zo snel mogelijk weten waar ze heen gaan en wat ons daar te wachten staat. Hij vertelt twee verhalen die weinig met elkaar te maken lijken te hebben maar die toch op een of andere manier met elkaar in verband staan. Zoiets is een hele kunst die Vervoort tot in de puntjes beheerst.

Hij weet wanneer je iets wel en niet moet schrijven, hij weet wanneer je je als schrijver even moet verbergen en wanneer je de lezer bij de les moet houden. Bij hem geen overdreven literaire kunststukjes, daar leent zijn verteltrant zich niet toe, maar wel een prima verteld verhaal. In de ene verhaallijn gaat het om seksuele intimidatie waarvan een collega van de ik wordt beschuldigd: hij zou een meisje van kantoor hebben lastig gevallen. En in de andere verhaallijn krijgt de ik te maken met waarheden en leugens over zijn eigen familiaire achtergrond.

Vervoort schept vooral een verband tussen deze verhalen omdat zijn hoofdpersoon interessant is: het lijkt een nuchtere zakenman die weet dat schijn bedriegt en die er dank zij dit fundamentele wantrouwen in slaagt een collega van kantoor van grove laster vrij te pleiten. Het ironische is dat tegen het einde van dit boek alle zekerheden van de ik over zijn eigen bestaan aan het wankelen zijn gebracht, wat leidt tot ingrijpende beslissingen.

Vervoort is een meester in wat ik nu maar de verborgen informatie noem. Met minieme middelen zet hij een geloofwaardig kantoor neer compleet met de intriges en de prietpraat die daar heersen, maar ook een moeder-zoonrelatie en een beeld van Indonesië vlak na de Tweede Wereldoorlog. Bij hem geen uitvoerige beschrijvingen of uitleg hij heeft genoeg aan een paar trefzekere zinnen en dan ga je zijn werelden binnen en je gelooft er nog in ook. Mooi werk dus. Hij weet dat literatuur, ook de meest hoogdravende, niet meer is dan een veredelde manier van roddelen en dus roddelt hij er lekker op los over wat mensen elkaar op seksueel gebied aandoen en over familiaire verhoudingen.

Toch is dit niet alleen een razendsnel en amusant verhaal over de leugens die wij elkaar zo graag aan proberen te praten. Het is ook een verhaal over oud worden over de moeite van het afscheid nemen van alle vastigheid waaraan wij ons in het leven vastklampen. Dit boek presenteert zich als een tamelijk luchtige geschiedenis maar bevat een schrijnende onderlaag die veel langer in me bleef hangen dan ik tijdens het lezen had gedacht. Ik liet me juist door de schijnbaar vrijblijvende en laconieke verteltoon aardig in de luren leggen, die Vervoort doet net alsof het er niet toe doet wat hij te melden heeft. Maar het doet er wel toe en op het einde van dit boek laat hij de teugels van zijn laconieke vertelhouding enigszins vieren, dan laat ook hij doorschemeren dat zijn verhaal meer is dan een vlotte vertelling.

Kees ’t Hart

Hans Vervoort – Eerlijk is vals. Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam, 154 blz. Het boek is hier gratis te downloaden.

Deze recensie verscheen eerder in de Leeuwarder Courant op 13 april 2001.