Alcohol lag voor het oprapen

“Drank heeft ons in zekere zin bij elkaar gebracht en is mogelijk een katalysator geweest voor de vorming van onze beschaving.”

Kijk, zo lees ik het graag. Jeroen Derks (41) is wetenschappelijk programmeur bij het Max Planck Instituut voor Psycholinguïstiek, schrijver en kunstenaar. Hij was betrokken bij het whisky-festival Maltstock, is medewerker van het blad Whisky Passion en auteur van de boeken De illusie van drank. Een prikkelend perspectief op proeven en Zestig miljoen jaar borrelen. Een korte geschiedenis. Ik vermoed dat we kunnen spreken van een liefhebber, een man naar mijn hart.

Toen we miljoenen jaren geleden nog als apen in de bomen woonden, voedden we ons met de suikerrijke vruchten die erin groeiden. We ontdekten dat wat overrijp op de grond was gevallen, beter smaakte dan wat nog aan de takken hing. Dat was niet raar: vergisting had de suikers omgezet in alcohol. Rijp fruit dat nog aan de boom hing, bevatte ongeveer één procent alcohol, in de overrijpe vruchten die op de grond lagen, kon het percentage oplopen tot wel 4,5 procent.

Doordat alcohol de eetlust aanwakkert, werden we groter en sterker en gingen we op pad. We waagden ons uit de bomen, een belangrijke stap in de evolutie. We werden socialer, lachten met elkaar, bouwden feesten en begonnen taal te ontwikkelen. We waren hard op weg om mens te worden. De gematigde inname van alcohol (ethanol) hielp daarbij een handje.

Zestig miljoen jaar borrelen is het resultaat van een uitvoerige studie die Jeroen Derks naar de oerknal van 13,8 miljard jaar geleden bracht. Relatief snel was er al ethanol. “De hoeveelheid alcohol in het heelal is onvoorstelbaar,” aldus de auteur. G34.3 is een gaswolk op tienduizend lichtjaar van onze planeet die zoveel alcohol bevat, “dat alle mensen op aarde er een miljard jaar lang dagelijks 300.000 glazen van zouden kunnen drinken.”

Natuurlijk is alcoholconsumptie niet iets typisch menselijks: alle dieren die gefermenteerd voedsel eten, raken meer of minder beneveld. Er zijn voorbeelden bekend van kuddes olifanten die onder invloed dorpen platstampen. De mens is wel het enige dier dat zelf alcohol is gaan maken.

“Gematigd drankgebruik maakt ons onverschrokken als Spartanen, vol zelfvertrouwen,” concludeert Derks aan het einde van zijn korte, maar amusante geschiedenis.

“Drank is de benzine van onze samenleving.”

Frank van Dijl

Jeroen Derks – Zestig miljoen jaar borrelen. Een korte geschiedenis. Boom, € 23,90.

Deze recensie werd eerder gepubliceerd in Argus #189, 18 december 2024.