Origineel vervolg op de Odyssee

Het is een gedurfde uitdaging om je te storten op het vervolg van een bekend verhaal. Wat mij als eerste te binnen schiet, is het vervolg op Twee vrouwen van Harry Mulisch, waar een aantal schrijvers zich aan gewaagd heeft, maar er zullen tal van andere voorbeelden zijn. Tegelijkertijd is er niets te verliezen, het oorspronkelijke verhaal wordt geen geweld aangedaan. Hoogstens kunnen lezers hun schouders ophalen en denken: leuk geprobeerd.

Veelzijdig schrijver Paul Claes geeft zijn vervolg op de Odyssee de titel Ouroboros mee, naar de slang die zichzelf in de staart bijt en die symbool staat voor onsterfelijkheid. De ondertitel luidt: Odyssee 2.0. Het schept verwachtingen, en die zijn wat mij betreft zeker ingewilligd. Het overbekende verhaal van Homerus eindigt wanneer Odysseus, na tien jaar vechten in Troje en nog eens tien jaar rondzwerven weer thuiskomt. Zijn vrouw Penelope heeft al die jaren trouw op hem gewacht en hun zoon Telemachos is inmiddels volwassen geworden.

Paul Claes laat het geluk niet lang duren. Volgens Odysseus is er namelijk geen plek voor twee leiders op Ithaka en hij vindt dat Telemachos er wel aan toe is om te trouwen. De zoon begrijpt de boodschap en vertrekt ’s nachts per boot op zoek naar een echtgenote. Odysseus gaat hem ongerust achterna. Zo is Penelope ineens haar man én zoon kwijt. Via omwegen en ontmoetingen met piraten komen vader en zoon los van elkaar aan op het eiland Scheria, waar de koning van de Faiaken heerst. Deze vorst heeft Odysseus al eens eerder gered, en ook nu lijkt een oplossing nabij: de ongehuwde dochter van de koning lijkt de ideale levenspartner voor Telemachos, hoewel zij daar zelf nog van overtuigd moet worden. Maar de race is niet zomaar gelopen; er staan de drie hoofdpersonen nog een aantal rampen, vermissingen en zoektochten te wachten. De spanning is constant aanwezig in het verhaal, en en passant worden andere gebeurtenissen uit Odysseus’ eerdere reis aangehaald, zoals de onafwendbare woede van Poseidon omdat Odysseus diens zoon, de Cycloop, van zijn ene oog heeft beroofd.

De dialogen tussen Odysseus en zijn zoon en tussen Penelope en haar man zijn scherp. Zo wil Odysseus weten waarom Telemachos er zomaar tussenuit geknepen is:

Zelfverzekerd diende de prins zijn vader van antwoord:
‘Wie zijn ouders niet verloochent, blijft onvolwassen.’
‘Wie op de wereld niet zelf zijn weg zoekt, zal hem niet vinden.’

Claes vertelt het goed doordachte verhaal in de vorm van een gedicht in hexameters verdeeld over dertig zangen. In de kern gaat het om de liefde tussen een vader en zoon, geen strijd om wie de baas is, maar samenwerken aan de beste oplossing. Maar het is meer dan dat, het voorwoord lijkt namelijk op dat van een brochure van een reisbureau dat de reis aanbiedt: Odyssee 2.0: De Sequel.

‘Alle liefhebbers die zelf avonturen willen beleven in plaats van erover te lezen, kunnen zich inschrijven voor deze sensationele trip.’

In het laatste hoofdstuk wordt hierop teruggegrepen en wordt voor de lezer duidelijk dat dit niet zomaar een vervolg is op de Odyssee, maar dat er met recht gesproken mag worden over een Odyssee 2.0. Dit wordt treffend geïllustreerd met veertien zwart-wittekeningen van Koenraad Tinel, die cruciale momenten uit het verhaal vastleggen. Knap gedaan: het is een vermakelijk, origineel en goed geconstrueerd vervolg op dit oeroude verhaal. De uitgave verscheen ter gelegenheid van de tachtigste verjaardag van de auteur.

Arjen van Meijgaard

Paul Claes – Ouroboros, Odyssee 2.0. Met tekeningen van Koenraad Tinel. Klein. 172 blz. €32.