Groeibriljant in zeefdrukstreken

De graphic novels van Jon McNaught verhouden zich tot andere beeldverhalen als een poëziebundel tot een roman. In de verstilde verhalen van de jonge Britse graficus McNaught wordt niet veel gezegd, des te meer getoond. Zijn bijzondere grafische vertelkunst staat op zich en is moeilijk te vergelijken met dat van andere stripmakers. Wie denkt dat het alleen maar mooie plaatjes zijn, doet het werk tekort: het is juist zijn vertellende kwaliteit die de albums zo geliefd maken. In Kingdom, zijn nieuwste album, slaagt McNaught er zo precies in momenten, gevoelens en situaties in rustige sequenties te vangen, dat de lezer vanzelf vertraagt en daarmee bijna onderdeel wordt van het verhaal. Wie Kingdom leest, vergeet de tijd.

In Kingdom volgen we een familie van drie op vakantie. Moeder, dochter van zeven en puberende zoon van dertien gaan een lang weekend naar de Britse kust, er is geen vader in beeld. Ze reizen niet in het hoogseizoen, want het is erg stil – zeg maar gerust verlaten, en het weer zit ook niet mee. Pagina’s lang boeit McNaught de lezer met panorama’s van landschappen waarin weinig gebeurt: we zien winderige tankstations langs de snelweg, toeristische pleisterplaatsen, sleetse cadeauwinkels en verlaten pleinen. Eenmaal op de bestemming wordt het niet veel florissanter: saaie kliffen, uitgestorven stranden en baaien waar het ooit gezelliger was.

Wat McNaught met deze omgeving doet is magisch: hij brengt er ritme in aan. In mooie grijze, blauwe en donkerrode tinten toont hij het verstrijken van de tijd, de zachtheid van de locaties en de vriendelijke verveling die bij een vakantie past. Alles in een tempo dat voor de lezer bijna contemplatief aanvoelt: je neemt de tijd om alles te zien. Je ziet de kleine veranderingen, je hoort die ene vogel, je voelt de zachte wind in je gezicht. Wie zich ervoor openstelt, kan het zelfs als hypnotiserend ervaren.

We volgen met name de zoon die zich afzijdig houdt met zijn telefoon. Als zijn moeder hem beveelt iets te doen, zien we hem bladzijden lang zonder doel sjokken langs de kustlijn. Moeder en dochter wandelen ook en gaan nog eens bij een tante op bezoek, maar ook van die ervaringen wordt de lezer weinig wijzer. Het lijkt allemaal niet ingegeven door plezier of zelfs maar zin. Tegelijkertijd neemt McNaught alle tijd om ons te laten zien hoe krijsende vogels op een parkeerplaats om een volle vuilnisbak strijden.

Is het sneu? Sentimenteel? Leeg? Nee, die gevoelens passen niet. Het is eerder melancholisch, en werkelijk – als je dat in een gevoel kunt vatten. McNaught probeert de tijd te vangen; de beelden die er zijn als we ons op zouden richten van onze schermpjes, de stille momenten te laten gebeuren als we niet chatten, appen of elkaar via een selfiestick op de hoogte houden van het leven. Onze omgeving laten ervaren zoals we die zelf nauwelijks nog zien. Dat is het dwingende idee van Kingdom.

De kracht van Kingdom -en feitelijk van al het werk van McNaught is de langzame gang, het bijzondere tempo. De pagina’s die zijn opgebouwd uit drukgangen zoals van een zeefdruk zijn heel sterk en beeldend; terwijl je denkt dat die methode geen ruimte laat voor observaties op detailniveau, is dat juist wat McNaught bereikt. Je oog wordt geleid over de pagina’s, het is alsof je rondkijkt op een plek waar je nooit eerder was. Kingdom is grafisch boeiend en verhalend ronduit briljant. Een graphic novel die het hele medium optilt.

Stefan Nieuwenhuis

Jon McNaught – Kingdom. Nobrow. 128 blz. € 19,99.