Cult met een grote C

Literatuur en (voetbal)sport gaan prima samen. Denk maar aan het werk van Henk Spaan, Marcel van Roosmalen en het voetbaltijdschrift Hard Gras. Dichter en muzikant Meindert Talma voegde eerder al met Eenmaal Oranje daar een muziekalbum aan toe. Nu is er Balsturig, een prachtig muzikaal eerbetoon aan acht voetballers, twee trainers en één voetbalstadion. Niet toevallig zijn dat dus elf nummers.

De schoonheid van Balsturig zit hem natuurlijk meteen al in de titel: Talma bezingt eigenzinnige mensen voor wie een bal sturen dagelijks werk is. Voetballers die inspiratie vormen voor kunstenaars zijn overigens vaak cultfiguren, en daarin stelt Talma niet teleur: sommige voetballers zijn cult met een grote C.

Zo is er Dick Nanninga, de enige Groninger tot nu toe (helaas, de teen van Iker Cassilias – ook aanwezig op het album – voorkwam een goal van Robben in 2010) die ooit scoorde in een WK-finale. Hij speelde in de jaren zestig bij de Oosterparkers in Groningen, maar nooit werd hij gescout door zijn geliefde FC Groningen. Misschien maakte hij het er zelf ook naar:

Hij rookte al zware shag op zijn twaalfde
Moest al trouwen op zijn achttiende
Vader van een zoon later kwam de tweeling
Dick kleunde er altijd stevig in.

Nanninga ging uiteindelijk via BV Veendam naar de kompels van Roda JC en werd tijdens zijn carrière al een cultvoetballer voor wie bondscoach Ernst Happel in 1978 een zwak had. Hij bracht hem in de finale tegen Argentinië in als wisselspeler, en Nanninga stelde hem niet teleur. Meindert Talma schetst het doelpunt dat veel Nederlanders van boven de 50 jaar nog steeds bij staat:

Nog acht minuten, Van der Kerkhof gaf een voorzet
Dick schoot omhoog als een raket
Zijn voorhoofd raakte de bal als een moker
Twee verdedigers naast hem stonden voor joker.

Die andere Groninger die bijna scoorde in een WK-finale, Arjen Robben, mag natuurlijk niet ontbreken op een album van een Fries-Groningse muzikant (Meindert Talma werd geboren in Surhuisterveen maar woont al jaren in de provincie Groningen): Arjen Robben. Tekstueel is het een van minste nummers van Balsturig:

Pingelend, pingelend, gaat hij door het leven
Arjen Robben, voetballer uit Bedum
De training is weer voorbij
Niemand kan zo dribbelen als hij

Toch is het niet moeilijk om bij het aanstekelijke ‘pingelend, pingelend’ de rushes van Arjen Robben voor je te zien, de kleine pasjes waarmee hij de bal opdrijft om vervolgens naar binnen te trekken en te scoren. Want dat doet Robben.

Er komen bekende namen voorbij – Louis van Gaal (‘ik ben God niet, ik ben Louis van Gaal’), Robin van Persie en Abe Lenstra, maar ook Abe van den Ban. Wie? Abe van den Ban, ‘het bekendste voetbalplaatje van het land’. De speler van FC Haarlem, AZ’67 en FC Amsterdam had een puntsnor ‘die de knevels van Ted de Braak en Chiel Montagne deed verbleken tot pietepeuterige plaksnorretjes’. Het zijn mooie overpeinzingen van Talma, ter aanvulling op een gezongen biografie die zo van Wikipedia lijkt te zijn geplukt.

Verwacht op Balsturig geen prachtig rijmende coupletten en refreinen, Meindert Talma houdt niet van ‘geforceerde rijm’. ‘Als het maar een beetje lekker loopt’, zei hij bij Frits Spits in De Taalstaat. En lekker lopen doet het regelmatig. Hij is een heerlijke verteller, juist zodra zijn stem zakt, gebeurt er wat. Als Meindert Talma spreekt en zingt, moet je luisteren.

In de basisopstelling van Meindert Talma staan dus namen als Johan Cruijff, Robin van Persie, Jan Blijham en ultieme cult-coachheld Fritz Korbach naast elkaar. Naast al deze portretjes is er nog ruimte voor een stukje weltschmerz in de Groninger Ommelanden, als Meindert Talma zingt over Stadion De Langeleegte. ‘Nooit meer Langeleegte’ was in vroeger dagen voor de meeste clubs en voetballers een bevrijding, verlost van de lange reizen in de eerste divisie, voor Talma is het een ware cri de coeur, die – gelooft u mij maar – door merg en been gaat voor wie een vaste bezoeker was van de wedstrijden van het inmiddels failliete Veendam:

Huilend op de knieën, in de verte modder
Beter wordt het niet als Veendam-supporter
Nooit, nooit meer naar de Langeleegte
Altijd zit hier alles tegen
Nog steeds in geel-zwart de sjaal
Voor de jongens uit Wildervank
Annerveenschekanaal
Ze hebben vuile handen kaarten om geld
Duwen hun brommer langs het aardappelveld
Nooit, nooit meer naar De Langeleegte
Altijd zit hier alles tegen

Na het onsterfelijke ‘Aan De Langeleegte’ kan Talma’s ‘Langeleegte’ zo het nieuwe clublied worden van een club die niet meer bestaat. Het is het hoogtepunt van Balsturig.

Balsturig is een prachtig album. Voor liefhebbers van voetbal en culthelden. Maar vooral ook voor wie van taal en verhalen houdt.

Conrad Berghoef

Meindert Talma, Balsturig, CD/Vynil, Excelsior Recordings, Amsterdam. € 25,-