Vuur spuugt lap stof uit

Er wordt wat afgestorven in Bloedwonder van Barry Smit. De korte roman, met grote letters en veel wit op de pagina’s, speelt zich af aan het eind van de negentiende eeuw waarin het leven van Engel, de Alkmaarse molenaarszoon van jeugd tot zijn eigen dood wordt beschreven. De eerste dode, die de timmermansleerling Engel een levenslang schuldgevoel bezorgt, is een slagersknecht die ten onrechte verdacht wordt van een verkrachting. Door een oplaaiend volksgericht wordt hij verminkt en vermoord. Hoewel Engel wel berouw toont voor zijn medeplichtigheid, biecht hij zijn aandeel in het geheel nooit op. Niet tegen de priester en ook niet tegen zijn vrouw, zodat alle tegenslagen in zijn leven, en dat zijn er nogal wat, een straf van God lijken te zijn.

Binnen deze historische roman keert Smit ook nog eens terug naar 1426. We zitten dan midden in de Hoekse en Kabeljauwse twisten. We volgen één soldaat die moordend en brandschattend tot aan Alkmaar komt en dan radicaal voor een ander leven kiest. Dat is de soldaat die volgens de legende van het bloedwonder van Alkmaar priester werd zonder eerst zijn zondige leven op te biechten. Bij zijn wijding trilde hij zo dat hij witte wijn op zijn priesterkleed morste die veranderden in rode broeddruppels. Hij verliet de kerk, de rode plekken werden uit het kleed gesneden en in het vuur gesmeten, maar het stuk stof werd door het vuur weer uitgespuugd. Later wordt ook nog een wonderbaarlijke redding op zee toegeschreven aan het lapje stof en in 1897 wordt het tot een heus relikwie verheven in de Sint Laurentiuskerk in Alkmaar. Engel is erbij: ‘Waarachtigheid, dat leek hem het enige dat hij God te bieden had. Hij hoopte dat hij er genade voor terug zou krijgen.’ Maar juist die genade wordt hem en zijn vrouw onthouden. Dankzij een reeks doden in zijn naaste omgeving ontbrandt de woede van Engel die zich richt tegen onbarmhartigheid van de kerk.

Bloedwonder blijft als historische roman wat steken in een kostuumdrama. Dat komt omdat de karakters, ook die van de veelbeproefde hoofdpersoon, flets blijven en de zoveelste dode je koud laat. Daarnaast blijft het een beetje een raadsel waarom dit verhaal verteld moet worden. Om te laten zien dat aan het eind van de negentiende eeuw gewone mensen het vertrouwen in het geloof kwijtraakten? In die zin voegt het verhaal niet heel veel toe aan wat we al wisten.

Coen Peppelenbos

Barry Smit – Bloedwonder. Lebowski, Amsterdam. 144 blz. € 21,99.

Deze recensie verscheen eerder in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 7 juni 2019.