Waarom sommige boekhandelaren steeds weer dezelfde fout maken

Vandaag is Bookaroo officieel vijf dagen in de lucht en komt het aantal verkochte exemplaren via die site boven de vierduizend. Ik weet niet of Bol.com daar wakker van ligt, maar ik denk wel dat Bookaroo een bres kan slaan in de monopoliepositie die de blauwe gigant heeft. Dat heeft als bijkomend voordeel dat uitgevers wat sterker staan in hun onderhandelingspositie als Bol.com eenzijdig beslist dat het percentage dat hun ‘partners’ moeten afdragen omhoog moet gaan. Als er naast Bol.com grotere partijen komen zoals Bookaroo en BookSpot of andere webwinkels die beginnen met Bo, dan valt er ook wat te onderhandelen. Het is niet voor niks dat Danïel van der Meer en Toine Donk, de oprichters van Bookaroo, als uitgevers van Das Mag jarenlang gefrustreerd waren door de machtspositie van Bol.com.

Bol.com is echter een geweldige concept en ze hebben daar hun zaakjes perfect voor elkaar. Bij Tzum werken we met Bol.com samen en dat levert op gezette tijden een verontwaardigde opmerking op van een boekhandelaar. Daarna kan ik altijd het volgende riedeltje afdraaien:
Toen we met Tzum begonnen namen we eerst contact op met een sympathieke boekhandel, maar de eigenaar vond destijds de afhandeling van pakketjes boeken veel te lastig. De mensen moesten maar naar zijn zaak komen. Dat is heel sympathiek, maar als je als internetvolger van Tzum in Maastricht woont, dan is het niet zo handig om voor elk boek een paar honderd kilometer te rijden. We gingen daarna naar een andere sympathieke boekhandel die was aangesloten bij het Libris-concern. Het plan was dat we een Libris-webwinkel zouden optuigen binnen de site en dat de sympathieke boekhandel de fysieke afhandeling deed. Toen we aanklopten bij Libris werden we eerst afgeblaft: wie dachten we wel niet dat we waren en ze lieten niet zomaar iedereen onder hun naam boeken verkopen. Een niet erg enthousiasmerend telefoongesprek dat niet erg vriendelijk werd beëindigd. Na bemiddeling van de sympathieke boekhandelaar ondernamen we een tweede poging en tuigden we een complete webwinkel op. Na een half jaar hadden we uit de affiliate-opbrengsten ongeveer 15 euro verdiend. We ontmantelden de webwinkel en schreven ons in bij Bol.com. Dat was in een vloek en een zucht online gebeurd. Het prettige is dat je bij Bol.com direct kunt zien (nou ja, na een uur) of iemand iets via de site heeft besteld. Je kunt zien wat er besteld is en je ziet ook meteen het percentage dat naar Tzum gaat.

We wilden wel met (lokale) boekhandels samenwerken, maar ze wilden niet of hun systeem werkte nauwelijks. Bij Libris merkten we dat boekhandelaren die daarbij aangesloten waren zeer terughoudend waren om hun klanten naar de online-winkel te krijgen van Libris, want ze wilden die klant in de winkel hebben. Een klant die al een profiel heeft bij Bol.com zal niet naar Libris gaan, tenzij een Libris-boekhandelaar dat goed en consequent aan zijn klanten uitlegt. Je zult die webklanten één voor één moeten winnen.

Toen ik jaren later in de Facebookgroep voor het boekenvak deze ervaring deelde, reageerde iemand van Libris. Er was veel veranderd en hij zou nog contact met me opnemen. Dat is nooit gebeurd. Eind vorig jaar kreeg ik een bericht van een boekhandelaar in Nijmegen: waarom zaten we bij toch bij die verschrikkelijke Bol.com. Ik deed het bovenstaande riedeltje in afgeslankte vorm en zei dat we direct zouden overstappen als een andere partij een net zo goed functionerend affiliatesysteem heeft. De boekhandelaar zou contact opnemen met de technische dienst en daarna heb ik nooit meer iets van hem gehoord.

Nu is er Bookaroo. Het is Van der Meer en Donk gelukt een site te bouwen waar heel veel lokale boekhandels achter staan. Toch krijg je ook nu gemopper van sommige boekhandelaren. Het eerste argument tegen Bookaroo is dat deze website, net als Bol.com, de klant weglokt uit de winkel. Een oude, maar vrij domme reflex. De klant is veranderd. Je kunt wel blijven mekkeren dat ze niet online mogen kopen, maar dat doen ze toch en dat zal niet minder worden. Het tweede tegenargument zou ik eerder naïef noemen: waarom kopen die klanten niet direct bij de eigen webshop van de boekhandel, dan gaan in ieder geval alle inkomsten naar de winkel. Ja, waarom doen klanten dat niet? Omdat ze niet dertig verschillende inlognamen voor dertig verschillende winkels willen hebben. Ik koop mijn boeken ook niet bij één winkel. Ik koop mijn boeken bij Godert Walter en Van der Velde in Groningen, bij Van der Velde in Leeuwarden, bij de Bruna in Raalte, bij Savannah Bay in Utrecht, bij Douwes in Den Haag. Wees blij dat Bookaroo de krachten bundelt en vraag je anders af: hoe zou het toch komen dat je eigen webwinkel het hiervoor zo veel slechter deed dan Bookaroo nu? Het derde tegenargument is dat boekhandelaren niet bezig moeten zijn met het inpakken van boeken, maar met het adviseren van hun klanten. Zit wat in, maar ik zie ook wel heel veel gedraai met duimen achter de toonbank. Daarnaast is het me vaker overkomen dat ik een boekhandelaar iets moest adviseren dan andersom. Als je een paar keer de naam van een bekende schrijver hebt moeten spellen omdat de boekhandelaar er nog nooit van gehoord had (en het was niet Svetlana Alexijevitsj) dan houd je wel op advies vragen. En als je geen tijd hebt om pakjes te maken, dan doe je het toch niet?

Als iedereen weer de eigen winkel zal pluggen, dan is het snel gedaan met Bookaroo en hebben de boekhandels Bol.com geholpen om hun machtspositie te bestendigen.

Ik hoop dat er binnenkort ook een affiliatesysteem bij Bookaroo komt dat net zo goed draait als het systeem bij Bol.com.

Coen Peppelenbos

(P.S.: voor degenen die denken dat wij slapend rijk worden: de vier eindredacteuren van Tzum mogen elke maand uit de inkomsten van Bol.com zo tussen de twintig á vijftig euro bijschrijven op hun rekening.)