Een topjaar was het niet

In mei vorig jaar overleed de vader van Peter Middendorp. We kennen hem – gefictionaliseerd en wel – een beetje via de roman Vertrouwd voordelig. In dezelfde tijd promoveert FC Emmen naar de Eredivisie. Het stadion en het crematorium liggen vlak bij elkaar in Emmen. Middendorp besluit om de club een jaar te volgen voor de Volkskrant. Het geeft hem ook een reden om regelmatig vanuit Groningen naar Emmen af te reizen om bij zijn moeder op bezoek te gaan. Een paar weken na de promotie van de club overlijdt ook de vader van trainer Dick Lukkien. ‘Als zoiets is gebeurd, kun je nooit van een topjaar spreken,’ zegt de trainer. Middendorp kan die uitspraak beamen. In april had hij zijn roman Jij bent van mij gepresenteerd, zijn beste roman tot nu toe. Maar kun je wel genieten van alle goede kritieken en nominaties als de dood langszij komt?

In de columns komt de dood vaker langs en daardoor krijgt De dood en de gladiolen van het begin af aan een extra laag. Ja, het gaat over het eerste jaar van FC Emmen in de Eredivisie, maar het gaat ook over rouwverwerking. In het stadion gaat Middendorp vaak even naar een sponsorbox waar ook vrienden van zijn vader zitten.

De eerste keren dacht ik vooral aan wat ik er had gezien, later realiseerde ik me pas dat ik er ook steeds iets was komen brengen, om zo te zeggen: mezelf, een op hun vriend gelijkende gestalte, met dezelfde schedel en dezelfde oren, die net als hij telkens onverwachts kwam binnengestrompeld, letterlijk, over hetzelfde drempeltje. […] Dit was zijn stad, zijn vreugde. Ik hield zijn plek warm in het stadion.

In Vertrouwd voordelig zet de verteller zich nogal af tegen de Drentse mentaliteit om bij voorbaat de geslagen hond te spelen en daar nog heimelijk trots op te wezen ook; in De dood en de gladiolen omarmt hij die mentaliteit. Hij spreekt ook vaak in de wij-vorm.

In het begin konden resultaten helemaal niet tegenvallen. 5-0 bij Ajax? Proberen we het de volgende keer op 3-0 te houden. Alles viel mee in het begin. Alles valt mee voor wie uitgaat van de nederlaag.

Maar het wonder gebeurt: FC Emmen gaat aan het einde van de competitie toch weer winnen na een slechte periode en handhaaft zich uiteindelijk in de Eredivisie. Middendorp stopt met zijn Emmen-column en gaat weer verder. ‘Af en toe dook je ergens op. Daar hoorde bij dat je na verloop van tijd ook weer opflikkerde.’ Dat zou een mooi einde zijn van de bundel, maar er volgt nog één column waarin Middendorp letterlijk over het afscheid van zijn vader schrijft. Die column is razend knap geschreven, omdat bijna elke zin een tweede emotionele laag in zich draagt. Misschien is dat wel ingebakken in de Nedersaksische volksaard – ik herken het als Sallander heel erg – dat er bij alles wat je zegt en doet iets anders meezingt. In het echte leven wellicht een handicap, voor de literatuur is dat taalgevoel een zegen. Die laatste column lees je niet met droge ogen uit.

Coen Peppelenbos

Peter Middendorp – De dood en de gladiolen. Prometheus, Amsterdam. 136 blz. € 19,99.

Vrijdag 19 juli presenteert Peter Middendorp zijn nieuwe boek De dood en de gladiolen bij Godert Walter in Groningen. Hij wordt geïnterviewd door Coen Peppelenbos.
Aanvang 17:00, inloop 16:45.