Werk en leven van de dichter Hendrik Marsman (1899-1940) zijn het onderwerp van een online-tentoonstelling op literatuurmuseum.nl, de site van het Literatuurmuseum in Den Haag. De door Daan Cartens samengestelde tentoonstelling heet Dichter van een stervende tijd. Het duurt ongeveer een halfuur om de rijk-geïllustreerde expositie al scrollend te bekijken en alle teksten te lezen.

Niet veel mensen zullen nog het verzameld werk van Marsman in de kast hebben staan, maar iedereen kent wel de regels ‘Denkend aan Holland / zie ik brede rivieren / traag door oneindig laagland gaan’, uit ‘Herinnering aan Holland’ uit 1936. Ook de beginregel van het gedicht ‘De grijsaard en de jongeling’ uit wat hij zelf zijn tweede periode noemde (1929-1933): ‘Groots en meeslepend wil ik leven!’ wordt nog vaak gehoord, niet zelden tegen sluitingstijd in de kroeg. Groots en meeslepend is ook de titel van de bloemlezing die Jaap Goedegebuure nog dit jaar uit het werk van Marsman samenstelde.

De online-tentoonstelling zet het leven van Marsman tegen de achtergrond van zijn tijd, de turbulente eerste decennia van de twintigste eeuw met hun verwoestende Eerste Wereldoorlog, revoluties in Duitsland en Rusland. Er ontstonden kunststromingen waartoe de dichter zich aangetrokken voelde. Zijn poëzie kenmerkt zich door een zeker vitalisme. Net als andere intellectuelen werd Marsman geïntrigeerd door de kracht en uitstraling van het fascisme. Hij dweepte ook met het katholicisme vanwege de strakke hiërarchische structuur die hem het ‘bezielde verband’ moest bieden, waar hij zo naar zocht. De expositie probeert deze dweepzucht in een breder kader te brengen. In de jaren dertig verwerpt hij zijn eerdere opvattingen.

In de nacht van 20 op 21 juni 1940 verdronk de dichter toen hij vanuit Zuid-Frankrijk naar Engeland vluchtte en het schip zonk waarop hij en zijn vrouw tot de opvarenden behoorden. Vijfenzeventig jaar na zijn dood bracht de black-metal-band Terzij de Horde een cd uit die is gebaseerd op de poëzie van Marsman. Eén van de bandleden zei: ‘Marsman brengt je de kans om een grens over te gaan, de wereld in te trekken en je los te wrikken van elke levensbeperking.’ Marsmans vitalisme spreekt dus nog steeds jonge generaties aan, concludeert het Literatuurmuseum. Het is daarom jammer dat het de kans heeft laten liggen om de muziek van Terzij de Horde in de online-expositie ten gehore te brengen, al was het maar (rechtenkwestie misschien?) in flarden.