Zeep is een geschenk dat blijft geven

Exact twee jaar na deel 1 verscheen onlangs de afsluitende, tweede episode van Zeep, de graphic soap novel van Maarten vande Wiele. Eindelijk komen de lezers te weten hoe het afloopt met Kenneth, Barbra en het wankele Castelson Imperium, waar haviken en profiteurs omheen zwermen als wespen bij een picknicktafel. Want wat is nu de rol van Todd? Hoe gevaarlijk is Rachella Kabuki nog na al die jaren? En hoe staat het met de gezondheid van moeder?

Zoals dat hoort hangt Zeep aan elkaar van cliffhangers en intriges. Om één tipje van de sluier op te lichten: het gaat niet goed met moeder. Het gaat zelfs zo slecht dat Ken, die veel brozer is dan hij zich voordoet, het imperium tijdelijk aan Barbra overdraagt: ‘Ik weet dat ik veel van je vraag, maar moeder heeft me nodig en jij bent de enige aan wie ik mijn levenswerk toevertrouw.’ Maar o wee, nu Barbra de touwtjes in handen heeft ruiken haar tegenstanders bloed. Lukt het ze om via Barbra het hele Castelson-merk te gronde te richten? En kan zij niet in de val worden meegesleurd?

Vlaming Maarten vande Wiele werkt al bijna twintig jaar aan een eigenzinnig oeuvre dat herkenbaar is uit duizenden. Zijn tekenwerk is joyeus en is geïnspireerd op design, pop-art en lagere kunsten. Hij gebruikt grote kleurvlakken, een heel swingende lijnvoering en oud-modieuze figuren en voorwerpen. Kijk alleen al naar het omslag van deel 2 en geniet van de mobiele bloktelefoon van lang geleden. Zijn glamoureuze Paris-albums zijn net als Zeep vol bling en schijn. De verhalen zijn lichtvoetig, maar niet plat: daarvoor zijn de figuren te geraffineerd en duister. Dat hij zijn groteske pagina’s heeft opgezet met een roze steunkleur is hooguit een afleidingsmanoeuvre.

Een sterk punt van Vande Wiele zijn diens zalige dialogen. Wie er het plezier van inziet, moet enkele scènes zeker eens hardop voorlezen. De personages schmieren, zuigen, drammen en dreinen dat het een aard heeft. Er is geen middelmatig figuur te vinden, iedereen moet het hebben van valse beloften, grote gebaren en leugens om bestwil. Het klinkt als amateurtoneel met te dik aangezette stemverheffingen voor het dramatische effect. Show, don’t tell? Ben je gek, je showt het én je laat het vooral horen!

Eigenlijk is Barbra nog de gewoonste van het stel: soms ziet de lezer haar kijken en peinzen, alsof ze nog niet gewend is aan hoe het eraan toegaat in de wereld van multinationals, familiebedrijven en de zeepbusiness. Dat klopt voor een deel, al zal ze nooit van haar plaatsje opstaan. Er is genoeg wat haar hongerig, geduldig en bij de les houdt.

De personages zijn stuk voor stuk gemodelleerd naar de Amerikaanse soaps uit de jaren tachtig en negentig, zoals Dallas en vooral Dynasty. Achter in het boek, bij de bedankjes, is Vande Wiele openhartig en lief: ‘[Ik wil] vooral mijn moeder [bedanken], die in 1986 een 9-jarig jongetje liet kijken naar Dynasty en hem Barbie poppen cadeau gaf. Daarmee is iets in gang gezet dat nooit meer stopt. Dynasty is het geschenk dat blijft geven.’

De tijdgeest van de eindjaren tachtig zien we terug in de kleding, in de interieurs maar evengoed in de verhaallijnen: er zit veel oude romantiek bij, voor de gevoeliger ziel zelfs genoeg om nostalgisch van te worden. Het dweepzieke gedrag van Rachella Kabuki bijvoorbeeld sleept zich voort: de stuurse trut met haar vileine babbels blijft maar door-emmeren. Een moderne mens zou haar een schop onder de bips geven: kind, ga een ander vervelen! Maar wie zich de tv-soaps van vroeger voor de geest haalt weet hoe lang alles uitgemolken werd. Hoeveel maanden was Sue Ellen niet de risee op de ranch in Dallas? En hoe lang kon JR zijn gang niet gaan? Dat specifieke tempo zit heerlijk in Zeep verwerkt. Een kunst, die heel gemakkelijk genegeerd kan worden maar die essentieel is voor een goede pastiche. Vande Wiele is duidelijk niet over één nacht ijs gegaan, Zeep is grondig op alle vlakken.

Je zou willen dat er een studio Vande Wiele bestaat, waardoor Zeep met het tempo van een Kiekeboe of Urbanus kan verschijnen. Dat zou het genre geweldig goed doen; Zeep hoort de lezer om de haverklap te bereiken. De zalige intriges en de nukkige personages met hun streken zijn het ideale leesvoer voor veel meer dan deze twee geweldige albums. Wie weet, voor nu kan iedereen zonder meer naar de winkel om snel deze twee Zepen aan te schaffen.

Stefan Nieuwenhuis

Maarten Vande Wiele – Zeep 2. Oogachtend. 168 blz. € 17,50.