Daar waar je niets ziet, daar is heel veel te zien

‘Terloops’ zo heet de serie met kleine boekjes die uitgeverij Van Oorschot is begonnen. In elk deel beschrijft een schrijver een wandeling. Marjoleine de Vos blijft in Je keek te ver in de buurt van haar huis in Zeerijp in Noord-Groningen – het Hogeland – naar dorpjes als Eenum en Loppersum. Een landschap dat door randstedelingen die op bezoek komen prachtig gevonden wordt, maar ze willen voor geen goud ruilen met De Vos. Mooi voor een dag, al die uitgestrekte velden, die wierden met hun eeuwenoude kerkjes, maar de stad met cafés, schouwburg en boekhandels is toch veruit te prefereren boven die leegte van het platteland.

Om het landschap goed te zien, is kennis nodig. We hebben volgens De Vos ‘landschapleesles’ nodig zodat we weten wat er vroeger te vinden was en welke sporen we nu nog kunnen ontdekken: ‘kijk daar, daar waar je niets ziet, daar is heel veel te zien.’

De Vos gebruikt de literatuur (C.O. Jellema, Czeslaw Milosz, Rutger Kopland, Hugo von Hofmannsthal, J.M. Coetzee, Alberto Caiero) om haar ideeën te ondersteunen. Van concrete observaties gaat het boekje steeds vaker over het wandelen zelf, je onderdeel voelen van een groter geheel en blijkt het wandelen een vorm van troost, van rouwverwerking. Binnen Je keek te ver wordt vaak gerefereerd aan de dood van een naaste, aan een schuldgevoel dat ermee gepaard gaat. Het wandelen in de omgeving kan het denken aan persoonlijke sores of aan grote vraagstukken in de wereld stopzetten en er een mystieke ervaring voor in de plaats brengen.

Er is die sensatie, bij het lopen over het land, van volheid, van schoonheid vaak. Van de eigen nietigheid zeker ook, maar ook van vanzelfsprekendheid. Wie buiten loopt, verwondert zich eerder over het geel van het riet of de zonnevlekken onder een boom, dan over het feit dat het kijkende oog bestaat. Aan zulke dingen denk je dan niet, je wórdt je kijken, je blik.

Je keek te ver moet je niet in één adem uitlezen, want daarvoor zitten er te veel gedachten in waar je even op moet kauwen, om te verifiëren of De Vos een particuliere ervaring beschrijft of wellicht ook die van jou.

Coen Peppelenbos

Marjoleine de Vos – Je keek te ver. Van Oorschot, Amsterdam. 72 blz. € 12,50.

(fotofragment Kerkje van Eenum via Wikimedia, © Willemjans, CC BY-SA 3.0)