Kamerlid VVD weet niet dat Anton de Kom iets met slavernij te maken heeft

In het debat over institutioneel racisme in de Tweede Kamer gisteravond toonde VVD-parlementariër Zohair El Yassini overtuigend aan dat hij niets van Anton de Kom weet. Toch schroomde hij niet om een hele serie feitelijke onjuistheden op te sommen en uitgebreid te mansplainen in zijn reactie op Esther Ouwehand (Partij van de Dieren).

El Yassini, als woordvoerder Media, Cultuur en Emancipatie onder meer verantwoordelijk voor Overheidsinformatie en Erfgoed, bibliotheek- en letterenbeleid en monumenten, gebruikte zijn spreektijd om te pleiten voor gelijke kansen in het onderwijs en tegen discriminatie bij sollicitaties. ‘Hoe wordt de hr-professional van morgen voorbereid op discriminatie bij sollicitaties?’ was zijn vraag.

Ouwehand reageerde en zei dat het onderwijs veranderen goed is, maar dat het effect zo’n 15 jaar op zich laat wachten. Ze pleitte voor meer bewustwording over racisme bij ambtenaren en politiemensen. Ze vertelde dat zij op school niets over Anton de Kom, die onlangs in de historische canon werd opgenomen, en het slavernijverleden had geleerd. ‘Misschien zat ik op een slechte school.’

El Yassini’s reactie:

Even terugkomend op Anton de Kom: die had volgens mij niet te maken met het slavernijverleden. Als ik het goed heb, is meneer De Kom na de officiële afschaffing geboren. Hij was een verzetsheld en bezig met de kolonisatie van Suriname. Hoe weet ik dat? Mijn vrouw is geboren en opgegroeid in Suriname. Mijn schoonouders wonen nog steeds in Suriname. Ik krijg dat soort verhalen dus ook mee. Anton de Kom is als verzetsheld in Nederland gestorven en hij is op een ererustplaats begraven. Dat staat dus even los van het slavernijverleden. Bij dezen wat extra info over Anton de Kom.

Ouwehand gaat niet in op de feitelijke onjuistheden die El Yassini debiteert, voelt zich blijkbaar niet beledigd door zijn mansplaining (dat kan ook alleen als je over genoeg feitenkennis beschikt) en pleit nog eens voor meer bewustwording.

Daarom nog maar eens de feiten op een rij: Anton de Kom (1898-1945) werd na de afschaffing van de slavernij geboren. Hij had wel met de slavernij te maken. Zijn vader was als slaaf geboren. Bovendien was Suriname van 1667 tot 1954 een Nederlandse kolonie, die was gebaseerd op slavernij.

De Kom schreef in 1934 een baanbrekend boek over de slavernij en de Nederlandse koloniale overheersing in Suriname, Wij slaven van Suriname geheten. Hij sloot zich in mei 1940 bij het verzet tegen de nazi’s aan, werd op 7 augustus 1944 in Den Haag gearresteerd en kwam via het Oranjehotel in Scheveningen (dat was in de oorlog geen hotel, maar een Duitse politiegevangenis waar de nazi’s verzetshelden opsloten en martelden), kamp Vught en concentratiekamp Sachsenhausen in concentratiekamp Neuengamme terecht. De Kom werd daarna naar buitenkamp Sandbostel getransporteerd, in de buurt van Neuengamme. Daar stierf hij op 24 of 29 april 1945, vlak voor de bevrijding van Nederland, aan uitputting en tuberculose. De Kom werd niet te ruste gelegd op een erebegraafplaats, maar in een massagraf gegooid. Pas in 1960 werd zijn lichaam ontdekt en geïdentificeerd. Zijn vrouw en vier kinderen hoorden toen pas wat er met Anton de Kom was gebeurd. In 1960 werden De Koms stoffelijke resten bijgezet op de erebegraafplaats in Loenen.

In het Nederlandse onderwijs wordt tot nu toe weinig aandacht besteed aan Anton de Kom, zijn boek Wij slaven van Suriname en zijn levensgeschiedenis. Het herinneringscentrum van Neuengamme bracht onlangs 181 pagina’s aan hoogwaardig onderwijsmateriaal uit waarin uitgebreid aandacht aan De Kom als verzetsheld en bestrijder van racisme en kolonialisme wordt besteed. De didactisering is van zeer hoge kwaliteit. Het materiaal mag door iedereen gratis gelezen, gedownload en in de klas gebruikt worden.

In het onderwijsmateriaal van herinneringscentrum Neuengamme wordt de naam Anton de Kom 73 keer genoemd. Ook aan de controverse over het standbeeld dat beeldhouwster Jikke van Loon van De Kom maakte, wordt uitgebreid aandacht besteed. De Kom was een heer, een man die altijd onberispelijk gekleed ging en streed met zijn pen. Van Loon beeldt hem halfnaakt uit, als een krachtpatser die zich van zijn ketenen bevrijdt.

Het Tweede Kamerdebat is hier terug te zien. De handelingen staan hier.

Marie-José Klaver