Gulzig en onverzadigbaar

Ik zou Herman Brusselmans een gulzig schrijver willen noemen: hij schrijft zoals andeen lezen, niet alleen de ene bladzijde na de andere, nee, zelfs het ene boek na het andere. Hij lijkt onverzadigbaar, alsof hij voortdurend op de hoogte móet blijven van het wel en wee `ijner protagonisten; alsof — maar hier gaat de recensent buiten zijn boekje — hij alleen zó orde kan scheppen in zijn eigen leven, het alleen op die malier richting en inhoud kan geven.

Vast staat, dat iemand die zoveel schrijft, wel een ordelijk leven móet leiden. Het (zenuw)slopende bestaan van veel van Brusselmans’ hoofdpersonen kan voor hemzelf eenvoulig niet weggelegd zijn: hoe zou hij ooit nog een letter op papier krijgen? Het schrijven, kortom, loudt Brusselmans van de straat. Het kan haast geen toeval zijn dat veel van zijn romanfiguren behept zijn met straatvrees of andere fobieën, die zij dan weer te lijf gaan door uitzinnig veel te drinken, kalmeringspillen te slikken, de ene sigaret met de andere aan te steken en obsessief om te gaan met vrouwen.

In zo goed als al zijn boeken treedt een ik-figuur op die zijn naam met de schrijver gemeen heeft. In Vrouwen met een IQ is dat niet anders: weliswaar blijft de voornaam van de verteller ongenoemd, maar op bladzijde 188 wordt hij aangesproken met ‘Meneer Brusselmans’.

Deze is drummer (vgl. het boek Ex-drummer), aanvankelijk van de band Foaming Vomit, later van de band Ivory. Er is sok nog sprake van twee bands die Elephant heten. Zo komen in deze roman verder twee Eva’s voor, twee llses en diverse Luks.

Het is al met al een verwar•ende werkelijkheid die Herman Brusselmans neerzet. De muziek van genoemde bands is volledig ondergeschikt aan de
commerciële belangen van de sponsors. Opgetreden wordt er nooit, en zelfs in de studio spelen de groepsleden niet zelf. Liefde bestaat alleen als woord. Het boek schetst een door en door geperverteerde wereld waarin, om met Gerard Reve te spreken, ’weer geen normaal mens’ rondloopt.

Er is wel degelijk een verhaallijn; de roman begint met een pro- en eindigt met een epiloog. Maar de epiloog geldt hier niet als afronding. Het verhaal zou zonder bezwaar in een volgend boek kunnen worden voortgezet. Het is een situatieschets met sterk karikaturale trekken, een — en daarmee komen we tot de kern van het werk van Brusselmans — literaire situation comedy. Een soap.

Ja, Vrouwen met een IQ is een perfecte soap. Er zijn rode draden, er is gedacht aan beeldrijm, de ene vrouw is nog mooier dan de andere, er zijn
cliffhangers… Geen wonder dat Herman Brusselmans zoveel schrijft: hij is natuurlijk net zo nieuwsgierig als de lezer naar wat er in het volgende hoofdstuk weer staat te gebeuren.

Frank van Dijl

Herman Brusselmans – Vrouwen met een IQ. Roman. Prometheus.

Deze recensie stond op 13 oktober 1995 in het Algemeen Dagblad.