Memories

Twee verhalen van Haruki Murakami in twee mooi vormgegeven en geïllustreerde boekjes, dat is een bescheiden feestje. Een kat achterlaten is een kort verhaal over de vader van de schrijver; With The Beatles gaat over het eerste vriendinnetje van een naamloze verteller. Dat vriendinnetje is niet het meisje dat hij op een dag in 1964 tegenkomt in de lege schoolgang. Diens volmaakte verschijning, getooid met de beroemde plaat, roept een heftig gevoel op bij de ik-persoon: ‘Mijn hart bonsde hard en snel, ik had moeite met ademhalen, geluid verdween naar de achtergrond zoals wanneer je naar de bodem van een zwembad zinkt’. Het andere meisje heet Sayoko en is een heel klassiek eerste vriendinnetje. Samen huiswerk maken, onwennig zoenen op de bank, de onvermijdelijke relatiebreuk wanneer het studentenleven wordt ingezet: in alles lijkt het de perfecte opmaat naar de volwassenheid. Al is de kennismaking met haar oudere broer een vreemde, omdat deze door regelmatige geheugenuitvallen enigszins instabiel is. Als de ik-persoon de broer vele jaren later toevallig weer ontmoet, vertelt die hem hoe het met Sayoko gaat. Haar leven is een net zo gedacht als totaal onverwacht verhaal, dat meteen de vraag oproept in hoeverre een perceptie van belevenissen de juiste is en welke opmaat mensen nou eigenlijk beleven.

Een kat achterlaten gaat over de vader van Murakami. Deze leraar Japans en vroom boeddhist was voorbestemd ergens goed in te worden, maar de oorlog gooide roet in het eten. Maar liefst drie keer werd de vader (geboren in 1917) opgeroepen voor zijn militaire nummer. Hierna trouwde hij en kreeg hij een zoon (1949), die opgroeide in een nieuwe tijd – met nieuwe conflicten. ‘Zoals bij de meeste relaties tussen ouder en kind het geval zou zijn, waren er tussen ons fijne dingen en minder prettige dingen. Maar het zijn juist de heel gewone, alledaagse gebeurtenissen, die eigenlijk geen van beide waren, die me het meest zijn bijgebleven’.

De belangrijkste herinnering aan zijn vader is het gezamenlijk wegbrengen en achterlaten van een kat op het strand. Over de aanleiding van het aankomende conflict tussen vader en zoon laat Murakami verder niet veel los. Hij wijst erop dat er gaten in de oorlogsverhalen van zijn vader zitten, wat erop duiden kan dat hij niet alles heeft verteld. Maar Murakami is niet op zoek naar de waarheid; hij wil eerder vertellen dat zijn bestaan ergens een merkwaardig toeval is: ‘Zo bezien komt het mij voor dat de praktijk dat ik hier als schrijver leef uitsluitend een soort vlietende, efemere illusie is, die gespeend is van substantie. De implicaties van mijn individuele ik worden steeds onduidelijker’, schrijft hij.

Wat de twee verhalen delen is Murakami’s nadruk op de kracht van details. Herinneren is niet een epische reconstructie, maar een bescheiden optelsom van een paar momenten. Zulke momenten kunnen een lang en oneindig leven leiden, maar de ingetogen en heldere stijl van de schrijver – vakkundig vertaald door Elbrich Fennema – zorgt ervoor dat het eigenlijk vooral bij het reconstrueren van die kracht blijft.

Jaap Krol

Haruki Murakami – Een kat achterlaten. Herinneringen aan mijn vader. Vertaling Elbrich Fennema, illustraties Marion Vrijburg. Atlas Contact 2020. 50 blz, € 16,99

Haruki Murakami – With The Beatles. Vertaling Elbrich Fennema, illustraties Toni Demuro. Atlas Contact 2020. 58 blz, € 16,99