Clichés blijven clichés

Aan het einde van de jaren zeventig mocht in geen enkele feministische boekenkast de roman Ruimte voor vrouwen van de Amerikaanse schrijfster Marilyn French ontbreken. Zij was in die tijd een van de prominente woordvoersters van de vrouwenbeweging en droeg met essaybundels als De oorlog tegen vrouwen, Macht als onmacht. Vrouwen, mannen, moraal en Een vrouwelijke geschiedenis van de wereld bij aan de dogmatiek van het feminisme. Haar bekendste boek is de in 1980 verschenen roman Het bloedend hart.

Er zijn altijd wel radicalere feministen geweest dan Marilyn French, maar in haar nieuwe roman, Mijn zomer met George, laat zij zich van haar lichtvoetigste kant zien. De overwegende toon van het boek is mild. Als altijd gaat het om de man-vrouw-relatie, maar dit keer is het hoofdthema het ouder worden. Ook is een belangrijke rol weggelegd voor de tegenstelling tussen verbeelding en werkelijkheid.

Hoofdpersoon is de succesvolle schrijfster van liefdesromans (ze heeft er zevenentachtig op haar naam staan), Hermione Beldame. Niet alleen haar boeken zijn bedacht, hetzelfde geldt voor haar pseudoniem. De ik-figuur werd zo’n zestig jaar geleden geboren in een eenvoudig middenstandsmilieu als Elsa Schutz. 

Over haar afkomst krijgen we het een en ander te horen in hoofdstukken die de weelde waarin de schrijfster nu verkeert, diepte moeten geven. Hermione is, zo staat het ergens, een selfmade vrouw, tot haar naam aan toe. Zij raakt gefascineerd door George Johnson, een journalist uit Louisville, Tennessee, die in New York deelneemt aan een conferentie. Er volgen een paar afspraken, maar het is duidelijk dat de man niet op méér uit is dan een lunch, dit tot teleurstelling van Hermione die zich door zijn optreden een paar keer buitengewoon gebruuskeerd voelt.

In de eerste zin zegt George: ‘Weet je waarom ik niets met jou wil, Hermione? Omdat ik er geen zin in heb om mezelf later in een van je boeken terug te vinden.’ Op bladzijde 239 is het verhaal in zoverre rond dat we terug zijn bij die openingszin. Waar het in werkelijkheid met die George niets wordt, schiet de fantasie van Hermione haar te hulp. Of? ‘Dat is het mooie aan het schrijversbestaan: je kunt alles verzinnen. Behalve je eigen leven.’

Soms lijkt de roman de vorm aan te nemen van een pastiche van het soort liefdesromans dat Hermione Beldame schrijft (er wordt verwezen naar het oeuvre van Barbara Cartland), maar of dat de opzet was van Marilyn French durf ik niet te zeggen.

Ook moest ik bij de passages over trendy partijtjes en vrouwengroepen (ook allemaal selfmade vrouwen natuurlijk) wel eens denken aan Het feuilleton, het boek waarmee Cyra McFadden de tijdgeest van de late jaren zeventig (Nederlandse vertaling 1980) te kijk zette.

Maar parodie of niet, bij Marilyn French blijven clichés clichés. Het hart van Hermione maakt sprongetjes, bonst, staat stil, bonkt luid… Of ze zegt: ‘In gedachten ben ik nog een meisje, gevangen in een aftakelend omhulsel.’ Wat ik mis, is de bevrijdende humor die juist de innerlijke strijd tussen berusting en levensdrift van de oudere, alleenstaande vrouw had kunnen verdiepen.

Frank van Dijl

Marilyn French – Mijn zomer met George. Roman. Vertaling Molly van Gelder. Meulenhoff.

Deze recensie werd eerder gepubliceerd in Algemeen Dagblad, 23 augustus 1996.