Schaf de onderzoeken bij de lerarenopleidingen af

Interessant stuk gisteren in de Volkskrant over laaggeletterdheid en wat we er tegen moeten doen. Ook een stuk waar je meteen de kriebels van krijgt, omdat iedereen weer zijn eigen belangen zit te verdedigen. Zoals Anna Bosman, van de Radboud Universiteit, die stelt dat studenten die via de universiteit zijn opgeleid, veel beter leesonderwijs kunnen geven dan studenten die via de pabo worden opgeleid. Wij van WC-eend adviseren WC-eend. Je hoort die geluiden van de universiteit vaker, zeker nu de studenten massaal wegblijven bij onderwijsgerelateerde uitstroomprofielen aan de universiteit. Het overgrote merendeel van de docenten in het basisonderwijs wordt opgeleid bij hbo-instellingen. Als je het onderwijs wil verbeteren dan moet je daar zijn en daar hebben we (ik spreek nu even als een hbo-docent) de universiteit hard bij nodig.

Dat er wel iets schort aan het leesonderwijs geeft Maria Verkampen, docent aan de HAN schoorvoetend toe:

Lerarenopleider Maria Verkampen wil het eigenlijk niet zeggen: haar pabo wijdt drie lessen van anderhalf uur aan het aanleren van lezen in groep 3. In de he-le opleiding. Veel te weinig, dat moeten er minstens vier keer zoveel zijn; goed leesonderwijs staat of valt met de kwaliteit van de docent.

Je zou Verkampen een bos bloemen willen sturen voor haar eerlijkheid. Ik denk niet dat haar opleiding wezenlijk anders is dan bij pabo’s elders in het land. Wat voor de pabo’s geldt, geldt ook voor de lerarenopleidingen aan het HBO: de tijd om goede, inhoudelijke colleges te geven wordt jaar in, jaar uit ingeperkt. Ik heb al eens een noodkreet geslaakt over het literatuuronderwijs dat wij noodgedwongen in een mal moesten proppen.

Wat we de laatste jaren wel hebben gedaan (een landelijke trend) is een onderzoekslijn opzetten voor onze studenten. Voor heel veel studiepunten en heel veel tijdsinspanning van studenten en niet-betaalde tijdsinspanning van docenten moeten studenten praktische onderzoeken uitvoeren op scholen. De meeste tijd gaat verloren aan de opzet van onderzoeken en het schrijven (en herschrijven en herschrijven) van de rapportage. Het is goed om onderzoeksmatig te leren denken, maar het is de vraag of we studenten die de elementaire vaardigheden nog niet onder de knie hebben, moeten blootstellen aan taken die nou juist bij een universitaire opleiding thuishoren.

Ik snap het allemaal wel, hbo-instellingen willen graag pseudo-universiteitje spelen, maar de instroom van hun studenten is wezenlijk anders. Ik zie uitstekende studenten stuklopen op zo’n onderzoekstaak (of die taak over twee jaar uitsmeren) omdat het abstractieniveau vaak te hoog is en de duizenden regeltjes van het onderzoek doen helemaal niet aansluiten bij het onderwijs dat ze in de jaren daarvoor hebben gekregen. Het is alsof je een leerling-kok na het succesvol draaien van een gehaktbal opdraagt om het volgende staatsbanket te verzorgen.

De schaarse universitaire studenten die leraar willen worden zijn beter in het doen van onderzoek. Daar moet veel meer geld naartoe dan nu het geval is. Universiteiten (zoals hier in Groningen) zouden veel trotser moeten zijn op hun talenopleidingen en de daaropvolgende lerarenopleiding en ook budget voor moeten vrijmaken of aanvragen voor onderzoek. Als het onderwijs zo’n grote prioriteit heeft, dan moet je het geld daar besteden waar iets aan onderwijsonderzoek wordt gedaan. En die universiteiten moeten op hun beurt niet hongerig staan toekijken of ze nog wat studenten van het hbo kunnen wegsnaaien; zij moeten zorgen dat de resultaten van hun onderzoeken doorsijpelen naar de hbo-opleidingen. De lerarenopleidingen aan het hbo zouden die tijdvermorsende onderzoeksvakken moeten afschaffen en de vrijgekomen studiepunten en tijd besteden aan het vak zelf.

Coen Peppelenbos