Een biologisch proces

Je maakt soms golven is de zevende roman van de Franse schrijver Arnaud Dudek. Hoofdpersoon Nicolas Apasagi wordt enkele dagen na zijn tiende verjaardag uitgenodigd om bij zijn ouders op de bank te komen zitten. Ze vertellen hem dat zijn vader niet zijn biologische vader is. Nicolas is diep geschokt. Tevergeefs heeft hij lange tijd geprobeerd om aan de verwachtingen van zijn vader te voldoen, maar ondanks al zijn inspanningen lijkt de afstand tussen hen beiden alleen maar groter te zijn geworden. De wetenschap dat er geen biologische verwantschap tussen hen bestaat, zet alles op zijn kop.

Ze lijken inderdaad in velerlei opzichten weinig op elkaar. Nicolas is al heel jong begonnen met het schrijven van een roman, maar dat is in de ogen van de vader een zinloze activiteit: ‘er zijn gezondere beroepen op jouw leeftijd, je schrijft geen roman op je tiende, je speelt voetbal, basketbal, of oorlogje in het uiterste geval.’ De vader heeft heel andere interesses. Elk jaar koopt hij de nieuwe editie van het Guinness Book of Records waaruit hij geregeld voorleest. Het stimuleert Nicolas om zich ook te gaan toeleggen op het breken van een record. Hij gaat voor de spiegel staan en timet hoe lang hij voor zich uit kan kijken zonder met z’n ogen te knipperen. Zijn persoonlijk record is 77 tellen. Hij zál op een dag indruk maken op de man die hij zijn vader noemt.

De mededeling dat hij verwekt is door een donor betekent een grote klap voor de relatie die toch al niet zo vitaal was. Als Nicolas gaat puberen begint hij zich bovendien steeds meer aan zijn niet-biologische vader te ergeren. Dan krijgt hij een vriendinnetje. Het lukt haar om Nicolas’ negatieve gedachten op een ander spoor te zetten:

Op een dag in juni, bij de beek, vertrouw ik haar het geheim van mijn afkomst toe. De bank, de onthulling. De onvruchtbaarheid, de donor. Ze onderbreekt mijn verhaal met langzame hoofdbewegingen. Geeft me een openhartige glimlach, kalm en geruststellend.
Dit is een prachtig voorbeeld van een biologisch proces, concludeert ze.
Sorry, antwoord ik, wat voor proces?
Biotechnologie, zegt ze, het vak dat mijn vader doceert aan de Technische Universiteit.
Wat is dat? vraag ik.
Geen idee, antwoordt Mélanie, terwijl ze zachtjes mijn nek streelt, maar vind je dat geen mooie uitdrukking? En het past bij je werkelijkheid: er was echt sprake van een biologisch proces… Ondanks de moeilijkheden, zijn je ouders er toch in geslaagd je te maken.

Het besef dat het ‘biologische proces’ waaruit hij is voortgekomen anders is verlopen dan bij de meeste mensen heeft zijn kijk op het leven weliswaar ingrijpend veranderd, maar Nicolas realiseert zich ook dat hij een zeer gewenst kind was en dat de verschillen tussen hem en zijn vader zich ook hadden kunnen manifesteren als deze wel zijn biologische vader was geweest. Om het persoonlijke drama van Nicolas in een bredere context te plaatsen, heeft Dudek een drietal korte hoofdstukjes in de roman opgenomen waarin het leven van Antoni van Leeuwenhoek wordt beschreven, de lakenhandelaar uit Delft die in 1677 de ontdekking aankondigt van menselijke spermatozoïden. Nicolas koppelt deze historische gebeurtenis aan het moment waarop zijn vader te horen kreeg dat hij leed aan azoöspermie.

Pas op zijn dertigste besluit Nicolas op zoek te gaan naar zijn biologische vader. Op internet meldt hij zich aan bij een Canadees bedrijf dat gespecialiseerd is in het doen van DNA-onderzoek. Hij stuurt wat speeksel op en wacht af. Na enige tijd ontvangt hij de uitslag per post. Als hij de envelop opent, denkt hij aan zijn niet-biologische vader. De uitkomst van het onderzoek blijkt genoeg aanknopingspunten op te leveren om uit te kunnen vinden wie de biologische vader moet zijn geweest. Maar terwijl Nicolas zijn zoektocht voortzet, realiseert hij zich steeds beter hoezeer hij uiteindelijk is gevormd door de man die hem heeft opgevoed.

Je maakt soms golven is een kleine roman met een relatief groot verhaal. Het is vooral de compositie die dat verhaal bijzonder maakt. Dudek vertelt het in korte hoofdstukjes waarin telkens belangrijke gebeurtenissen uit het leven van Nicolas worden beschreven. Door consequent heen en weer te springen in de tijd weet hij heel nauwkeurig weer te geven hoe Nicolas het beeld dat hij heeft van zijn niet-biologische vader in de loop van de jaren met terugwerkende kracht bijstelt. De aanvankelijke ontgoocheling leidt tot allerlei vormen van onzekerheid en frustratie, maar mondt ten slotte uit in berusting.

Ronald Ohlsen

Arnaud Dudek – Je maakt soms golven. Uit het Frans vertaald door Gerrit Brand. Nobelman, Groningen. 166 blz. € 21,95.