Wat als je dagen geteld zijn?

Sinds het debuut van Nicolette Smabers (1948) in 1983 zijn er van haar een aantal romans, novelles en kinderboeken gepubliceerd. Bij Uitgeverij kleine Uil is nu de roman Vraag dat maar aan de pelikanen verschenen. Een intrigerende titel. Het was de uitdrukking die de hoofdpersonen Bernard en Titia als kind gebruikten wanneer een van hen het antwoord op een vraag niet wist.

Bernard Veerman, begin zestig, krijgt te horen dat hij ongeneeslijk ziek is en alleen via stamceltransplantatie een kans op overleven heeft. Daarvoor moet hij het contact met zijn tweelingzus Titia herstellen omdat zij hem als enige nog kan helpen. Als nakomertjes uit een groot gezin waren ze vroeger heel hecht, tot het in hun studententijd misging. Te dicht op elkaar leven ging irriteren, in ieder geval bij Bernard.

Maar wat doe je als je hoort dat je dagen geteld zijn? Dan komt het verleden boven, je keert terug naar de plek waar je bent opgegroeid, zowel fysiek als in gedachten. Er is veel weggestopt bij Bernard, zoals een akelige gebeurtenis in de duinen waar hij en zijn zus getuige van waren. Ook de bezoekjes van hun excentrieke oom Jules, die over de wereld reisde, intrigeerden hen, vooral omdat de rest van het gezin niets van de man moest hebben.

Een aantal vragen komen bovendrijven naarmate het verhaal zich ontrolt: Doet het ertoe waar je vandaan komt? Moet alles weer worden opgerakeld wat ooit bewust werd verzwegen? Wat is familie? Nicolette Smabers geeft geen antwoorden, maar laat de vragen af en toe nagalmen in de worsteling van de personages met hun verleden.

Bernard treft het niet. Vlak voor het desastreuze nieuws is zijn vrouw onverwacht met vakantie gegaan met haar jeugdliefde. Het schuurde al langer tussen hen, maar wanneer het tot een uitbarsting komt, sluit Bernard zich van schrik per ongeluk buiten. Vrouw weg, deur dicht. In de schuur vindt hij oude kampeerspullen en hem rest weinig anders dan in zijn eigen tuin te bivakkeren. Een hilarische scène, zeker wanneer zijn stiefdochter hem ’s morgens komt redden en ze samen in de tent een ingewikkeld vader-dochtergesprek voeren.

Titia wordt met iets heel anders geconfronteerd. Uit onverwachte hoek krijgt ze de kans in het leven van de verloren gewaande oom Jules te duiken, die met haar vader in Indonesië is opgegroeid. Ze weet maar weinig van hun verleden omdat haar vader nooit veel zei. Het is een uitgelezen mogelijkheid om haar herkomst en die van Bernard in een groter perspectief te zien, al is ze bang dat dat ook negatief kan uitpakken.

Het verhaal heeft vaart, Smabers wisselt details af met grotere stappen, waardoor het nergens saai wordt. Integendeel: herinneringen worden knap verweven met de recente gebeurtenissen in het leven van de broer en zus die beiden op zoek zijn naar houvast in het bestaan.

Arjen van Meijgaard

Nicolette Smabers – Vraag dat maar aan de pelikanen, Uitgeverij kleine Uil, Groningen, 184 blz., € 22,50

Deze recensie verscheen eerder op het online platform Eldersliterair.nl.