Het verhaal van William, de ex-man van Lucy Barton

Het verhaal van William is een vervolg op Elizabeth Strout’s number 1 New York Times Bestseller Mijn naam is Lucy Barton. Daartussen verscheen ook nog een andere vertelling: Niets is onmogelijk. Hierin komen de mensen uit Lucy’s verleden opnieuw tot leven in negen indringende verhalen. Samen vormen de drie boeken een mozaïekvertelling. Strout won al eerder met ‘Olive Kitteridge’ de Pulitzer Prize (2009).

William is dus geen onbekende voor de fervente Strout lezer. In Mijn naam is Lucy Barton, is hij de afwezige echtgenoot van Lucy. Nu is hij zelf aan de beurt om de hoofdrol te vertolken. Want wat is er toch met hem aan de hand? Hij was ooit ‘gelukkig’ getrouwd met vertelster Lucy Barton. Het meisje dat zich uit een armoedige, ingewikkelde, liefdeloze achtergrond heeft opgewerkt tot een succesvolle schrijfster. En de rol die William daarin heeft gespeeld is klip en klaar. Hij was haar baken, haar vuurtoren, haar rots. ‘Het is alsof ik een vis was die almaar rondjes zwom en toen zomaar op een róts stuitte. […] Ik heb me altijd veilig gevoeld bij William.’

Samen hebben ze twee dochters -die nu begin dertig zijn- en van wie Lucy zielsveel houdt. En hij ook. Ook al twijfelt Lucy soms aan Williams emotionele beschikbaarheid voor de meisjes. Lucy laat geen moment onbenut om te benadrukken dat ze ooit met een goede reden bij William weggegaan is. Gaandeweg het verhaal begrijp je dat hij vreemd ging, maar dat is niet de enige reden dat ze vertrokken is. Ook zijn emotionele afwezigheid, zijn verwardheid en soms wat onopgeruimde humeur, hebben ervoor gezorgd dat Lucy op een dag is vertrokken. Daar maakt ze geen drama van. Ze vermeldt het min of meer terloops. Inmiddels hebben de twee een hechte vriendschap ontwikkeld en William komt bij haar als hij ergens mee zit, ook al heeft hij inmiddels een derde vrouw en een jong kind.

Eerst komt William bij Lucy omdat hij nachtmerries en nachtelijke angstaanvallen heeft. Dat lijkt iets te maken te hebben met zijn Duitse achtergrond. Zijn vaders kant van de familie heeft een fortuin heeft vergaard in de Tweede Wereldoorlog. Daarna komt hij weer bij Lucy omdat ontdekt heeft dat er een familiegeheim is van moederszijde en hij wil dat Lucy met hem mee gaat naar Maine, de plek waar zijn moeder is geboren om uit te zoeken wat er nu precies aan de hand is. Het lijkt erop dat zijn moeder niet altijd de gehele waarheid heeft verteld. En nu wil hij dat verder uitzoeken. Lucy gaat enigszins gedwee met hem mee.

Een roadtrip. Het klinkt spannender dan het is. Strouts’ stijl is niet plotgedreven, maar de zoektocht houdt het verhaal wel prettig gaande. Eigenlijk boeit het boek vooral omdat je via de verschillende scènes en gedachten toegang krijgt tot de gemankeerde binnenwereld van Lucy. Eigenlijk gaat dit boek dus ook niet over William, maar over Lucy en hoe zij zich al die tijd en nu nog steeds tot William verhoudt.

Strout schrijft in scènes, zodat je steeds stukjes van Lucy’s leven proeft, terwijl je over haar schouder meekijkt. Haar stijl is eenvoudig, ze formuleert in puntige zinnen en is er ook niet wars van om de lezer direct aan te spreken, alsof je een goede bekende van haar bent. Overpeinzingen, als: ‘O William toch, dacht ik. Of, maar dit wil ik nog wel even zeggen.’ En: ‘Ze was knap, redelijk knap -geloof ik’. Deze schijnbaar luchtige opmerkingen en terloopse tussenwerpsels doen af en toe denken aan een verzameling brieven aan een goede vriend.

Maar schijn bedriegt. Ook al denk je dat je alles mag lezen, toch wordt er ook een heleboel niet verteld en dat voel je. Dat Strout hier een handje van heeft, wisten we al uit haar vorige roman, Mijn naam is Lucy Barton waarin Lucy met haar moeder aan een stuk door roddelt over mensen van vroeger. Via de omweg van de ander ontstaat het contact tussen moeder en dochter. De tocht naar Maine eindigt in een desillusie, maar het brengt William en Lucy wel dichter bij elkaar, ondanks dat ze zich ook weer realiseert wat haar nu zo aan hem irriteerde.

Onder het rijden herinnerde ik me plotseling, levendig, hoe afschuwelijk het huwelijk met William af en toe voor me was -een intimiteit zo sterk dat die de kamer vulde, dat je keel bijna dicht schroefde van alles wat je van de anders wist, alles wat bijna in je neusgaten drong- de geur van de gedachten van de ander, het geforceerde van elk uitgesproken woord, het eventjes trillen van een wenkbrauw die even werd opgetrokken, het nauwelijks merkbaar opheffen van de kin, niemand anders zou het weten wat het betekende: maar je kon nooit vrij zijn als je zo leefde, nooit. Intimiteit werd iets vreselijks.

In Strouts universum, of liever in dat van Lucy lijkt alles dubbel. Ze gaat heen en weer tussen de genegenheid die ze voor William voelt, de veiligheid die ze altijd in zijn aanwezigheid heeft ervaren en haar antipathie voor de man die haar emotioneel kerkerde in een huwelijk waar ze liever uitgebroken was. Wat vooral beklijft na het lezen is dat het leven nu eenmaal altijd fundamenteel ambivalent is. Niet is wat het lijkt en niets blijft zoals het is. We zijn allemaal mysteries.

Femmetje de Wind

Elizabeth Strout – Het verhaal van William. Vertaald door Barbara de Lange. Atlas Contact, Amsterdam. 202 blz. € 22,99.