Twee broers en een bijl

In veel verhalen van Thomas Heerma van Voss speelt zich een drama af buiten het zicht van de verteller. In ‘Bowlen in Philadelphia’ gaat Victor op bezoek bij zijn oude studievriend Jacob, die zijn geliefde Anna is gevolgd naar Amerika. De dagen erna staat Jacob in de overdrive. Te enthousiast vertelt hij over de stad (‘Philly’ moet hij zeggen van zijn vriendin), de filmlocaties, de restaurants en zijn eigen seksleven. Tegelijkertijd probeert Victor contact te krijgen met zijn vriendin in Utrecht die een nogal overspelige natuur heeft. Hoewel het verhaal vanuit de positie van de man is geschreven, wordt pijnlijk duidelijk dat ze allebei niet weten wat er in hun vriendinnen omgaat.

Thomas Heerma van Voss gebruikt dit gegeven vaker in de zes verhalen tellende bundel Passagiers / achterblijvers. In ‘Nieuw leven’ reizen twee broers af naar Kazachstan om getuige te zijn van een raketlancering. De verteller Roy gaat mee in dit avontuur dat op touw is gezet door zijn veel bedrijvigere broer Adam. Adam is de man die succesvol is in het buitenland, al is het onduidelijk wat hij doet, Roy werkt in het riool. Het contrast kan niet groter zijn. Adam is niet bij het sterven van hun ouders geweest, Roy wel. Wat een gezamenlijk avontuur zou moeten zijn, leidt tot steeds meer verwijdering.

Het goede aan de verhalen van Heerma van Voss is dat hij niet alles uitlegt en alles uitwerkt. In dat laatste verhaal neemt Roy bijvoorbeeld een bijl mee naar hun geheime plek om de lancering te zien. Dat verhoogt natuurlijk de spanning, maar er volgt geen bloederige horrorscène. Welke geheime missie broer Adam volgt, als die er al is, komen we niet te weten. Er wordt gelukkig heel veel aan de verbeeldingskracht van de lezer overgelaten.

Het autobiografisch aandoende verhaal ‘Verwachtingen’ detoneert wat in het geheel. Heerma van Voss portretteert een gezin waarin een dominant afwezige vader (waarin we de onlangs overleden Arend Jan Heerma van Voss herkennen) en een zeer intelligente en gevoelige moeder een modus vinden om toch samen te blijven. Het is hun schrijvende zoon die dit disfunctionele huwelijk probeert te vatten. ‘Als ik jou vraag hoe het gaat, antwoord je iets over papa.’ Ik vermoed dat hier later nog wel een grote, autobiografische roman uit voortvloeit. Thomas Heerma van Voss heeft al eerder laten zien dat hij goed is in het schrijven van verhalen, Passagiers / achterblijvers is daar opnieuw een bewijs van.

Coen Peppelenbos

Thomas Heerma van Voss – Passagiers / achterblijvers. Das Mag, Amsterdam. 248 blz. € 20,99.

Deze recensie verscheen eerder in een kortere versie in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 10 juni 2022.