Personages van bordkarton in een kille villa

Terwijl Simone Atangana Bekono de hoofdpersoon van haar debuutroman Confrontaties, Salomé Atabong, krachtig heeft neergezet als een mens van vlees en bloed, vol tegenstrijdige gevoelens en worstelend met alle confrontaties in haar complexe leven, voelt Sonny, de hoofdpersoon uit haar nieuwe novelle Zo hoog de zon stond als een personage van bordkarton: leeg, onwaarschijnlijk en gekunsteld.

De novelle is eerder verschenen als Brabants Boek Present en is nu in een gewijzigde tweede druk verschenen. Het verhaal gaat over de kunstenares Sonny die in een hete zomer terugkeert naar haar geboortedorp en daar door Myrthe, haar oud-klasgenoot van de basisschool, wordt uitgenodigd om op de luxe villa ‘In ’t huuske’ te passen. De villa is voorzien van een virtuele assistent die antwoord geeft op alle vragen, die ook regelmatig stoort en bovenal Sonny de stuipen op het lijf jaagt.

Het verhaal leest als een thriller voor jongvolwassenen. De spanning bevindt zich vooral op het niveau van de gebeurtenissen, maar die zijn zo onwaarschijnlijk dat ik mij nauwelijks kan voorstellen dat de gemiddelde lezer daadwerkelijk nieuwsgierig is naar de afloop. In het verleden heeft Myrthe Sonny ooit gezoend en dat maakt dat er ook nu nog wat spanning tussen hen beiden voelbaar is. Myrthe zoekt toenadering, Sonny houdt juist afstand. Er wordt gesuggereerd dat ook de robotachtige villa een eigen wil heeft. Omdat Sonny en Myrthe zoveel wijn achteroverslaan, gebeuren er af en toe ongelukjes, maar vrij snel daarna is het huis op mysterieuze wijze weer brandschoon, alsof de villa alle sporen van menselijkheid uit wil wissen.

Het zou mij niet verbazen als liefhebbers van het werk van Hanna Bervoets deze novelle wél kunnen waarderen. In Bervoets werk lopen vergelijkbare, ‘wezenloze’ personages rond, alsof zij meer ideeëndragers dan daadwerkelijke mensen zijn. Het verschil is alleen dat het in deze novelle niet helemaal duidelijk is wat dan de idee achter Sonny is. Haar naam betekent ‘zoon’, maar verwijst wellicht eerder naar de zon uit de titel. De hete zon speelt een belangrijke rol in het verhaal. Deze hitte vormt een duidelijke tegenstelling met het kille huis. Misschien is dat wat de auteur graag naar voren brengt: de warmte van de mens tegenover de kilte van de techniek? Die thematiek zou ook passen in Bervoets werk. Dan had Sonny echter wel wat gelaagder mogen zijn, want zij is net zo kunstmatig als de villa zelf:

De vape-pen en wietolie die ze had gekocht legde ze achter op de bovenste plak [sic] van de klerenkast, voor een ander om van te genieten. Ze probeerde een gevoel in haar lijf te lokaliseren, in de uber op weg naar het vliegveld, iets van een emotie die ze kon verbinden met haar vertrek. Maar er zat niks daarbinnen. Ze voelde zich leeg. Op.

Het grootste mankement aan de novelle vind ik echter het gebrek aan ruimte voor de verbeelding. Terwijl de open plekken juist de kracht zijn van Confrontaties, zijn deze in Zo hoog de zon staat vrijwel afwezig. Een personage dat zich leeg zou moeten voelen, komt niet per se leeg over als zij in de uber op weg naar het vliegveld ‘iets van emotie’ probeert te verbinden met haar vertrek. Dan wordt de leegheid gekunsteld. Ook de dialogen zijn uitgekauwd, alsof je naar een slecht gespeelde soap zit te kijken, waarin niets te raden valt. Er wordt bij vermeld dat de ene verveeld zit te kijken, de ander de mayonaise van haar mond veegt of de rook in de richting van de camera blaast.

Een kleine teleurstelling dus, maar wel een die al vanaf de eerste bladzijde voelbaar is. Het kan zijn dat die teleurstelling vooral voortkomt uit het feit dat het begin van Confrontaties zó indrukwekkend is. Dan kun je bijna niet geloven dat diezelfde auteur ook tot iets minders in staat is. Aan de andere kant geeft het ook hoop. Boekenweekgeschenken, ook al gaat het hier niet om de landelijke, maar om de ‘Brabantse boekenweek’, zijn meestal niet de hoogtepunten uit de literatuur. Er gaat vast nog iets mooiers komen, want de auteur is daar absoluut toe in staat.

Dietske Geerlings

Simone Atangana Bekono – Zo hoog de zon stond. De Arbeiderspers, Amsterdam. 96 blz. € 16,99.