Traag maar meeslepend de diepzee in

In Onze vrouwen diep in de zee van de Britse auteur Julia Armfield volgt de lezer het stel Leah en Miri. Zij zijn maandenlang van elkaar gescheiden geweest, omdat marinebioloog Leah tijdens een onderzoeksmissie een halfjaar lang op de bodem van de zee heeft vastgezeten. De echte ellende begint echter pas zodra de onderzeeër weer boven water komt en zij met Miri herenigd wordt. Leahs diepzeeperiode heeft haar definitief veranderd. Als lezer leef je sterk mee met Miri, maar af en toe gaat de verhaallijn wat slepen. Dan hou je je vast aan Armfields poëtische taalgebruik, waar de voornaamste kracht van Onze vrouwen diep in de zee in schuilt.

Leah en Miri komen afwisselend aan het woord, aan de hand van de verticale zones van de oceaan: de zonlichtzone, de schemerzone, de middernachtszone, de abyssale zone en de hadale zone. Leah vertelt over de onderwatermissie, over het halfjaar dat ze op het kleine oppervlak van de onderzeeër met twee anderen doorbracht op kilometers diepte. Die ervaring heeft haar een vreemdeling voor Miri gemaakt. Zij beschrijft de vreemde symptomen waaraan Leah lijdt en je leest mee met hoe zij omgaat met haar plotseling veranderde vrouw, die vrijwel niet spreekt, eet of beweegt. Leah ligt hele dagen in bad, ze wordt met de dag bleker en doorschijnender, het enige voedsel dat ze kan verdragen is water met lepels zout erin. Miri probeert haar zo goed mogelijk weer de oude te maken, maar door het verhaal heen verdwijnt haar wilskracht en geeft ze steeds meer toe aan Leahs vreemde behoeftes, voegt ze steeds weer een extra schepje zout aan het glas kraanwater toe. Pogingen om meer informatie van het Centrum te verkrijgen, dat de onderwatermissie van Leah leidde, verzanden in ellenlange telefonische wachtrijen. Relatietherapie, hulp van vrienden; het mag niet baten. Miri beseft dat ze Leah kwijt aan het raken is. Haar rouwproces wordt afgewisseld met Leahs verhaal, dat stukje voor stukje laat zien wat er allemaal is gebeurd op de oceaanbodem, die steeds meer diepzeegeheimen prijsgeeft.

Mijn hart is tegenwoordig een dun dingetje – een snipper papier die in de ruimtes tussen mijn ribben is gewaaid.

Onze vrouwen diep in de zee is sterk opgebouwd. De afwisseling tussen Leah en Miri, die ook een afwisseling tussen verleden en heden is, leest prettig en zorgt ervoor dat steeds meer puzzelstukjes op hun plek vallen. De indeling van de roman in de oceaanzones, die als afdaling in de zee de aftakeling van Leahs en Miri’s relatie symboliseert, is origineel. Armfield schrijft op een poëtische en metaforische manier, die ervoor zorgt dat je wil door blijven lezen. Haar zinnen zijn dichterlijk, maar tegelijkertijd overtuigend, kernachtig en vaak ook grappig. Ze maakt slim gebruik van de diepzeesetting om de gothic sfeer van het boek op te roepen; de allerdonkerste diepten zijn mysterieus en eng genoeg daarvoor. De kracht van het verhaal zit hem dan ook vooral in haar manier van schrijven. Hoewel de plot intrigeert, doet huiveren en vragen oproept, gebeurt er vrij weinig in het boek en krijg je als lezer weinig antwoorden. De verhaallijn dreigt soms iets te dun te worden voor de omvang van het boek. Je vraagt je af waarom Miri niet iets meer vragen aan Leah stelt, waarom ze haar soms niet even door elkaar schudt. Want waar Leahs situatie steeds angstaanjagender wordt en haar onderwaterverhaal steeds meer naar horror neigt, maken de gebeurtenissen in de diepzee niet inzichtelijk waarom Leah precies zo veranderd is. Het is gissen, net zoals Miri doet, naar waar ze aan lijdt, en dat voelt soms wat onbevredigend.
Toch wegen Armfields fijne stijl en haar talent om een bepaalde sfeer op te roepen daartegen op. Of het nu echt een goed verhaal is of niet, ze kan in ieder geval een verhaal goed vertellen. De mooie en rake zinnen, de slimme opbouw, de manier waarop je met Miri meeleeft en het onbegrip voor Leah samen met haar opbouwt, maken Onze vrouwen diep in de zee een sterke roman, die je meesleept tot in de diepzee.

Eva Prakken

Julia Armfield – Onze vrouwen diep in de zee. Podium, Amsterdam. 254 blz. €22,99.