Vreemd om niet meer van elkaar te houden

Wandelaars kennen het verschijnsel waarschijnlijk. Bovenaan het ravijn lijkt het alsof een magneet je naar het randje toe trekt, om maar zo diep mogelijk de afgrond in te kunnen kijken. Daardoor kom je veel dichter bij het randje dan je vooraf had gedacht.

Ongeveer hetzelfde overkomt de twee oude vrouwtjes, de hoofdpersonen van de gelijknamige verhalenbundel van Toon Tellegen. De twee vrouwen houden zo veel van elkaar, dat ze er soms ongelukkig van worden. En de ene de andere soms naar de hel verwenst. Waarop die ander dat dan doet, uit liefde voor de een.

De eerste druk van Twee oude vrouwtjes verscheen in 1994. Vorige maand, dus 29 jaar later, kwam de negende druk uit. De verhalen zijn nog altijd kakelvers, alsof Tellegen ze net heeft geschreven. Liefde, dood, gemis, liefdes die voorbij gaan of zich juist vooral verdiepen – in glasheldere zinnen schraagt Tellegen zijn korte verhalen, die altijd beginnen met de drie woorden ’twee oude vrouwtjes’. Sommige verhalen beslaan niet meer dan een halve pagina.

Net als de eekhoorn en de mier in het oeuvre van Tellegen benaderen de twee oude vrouwtjes hun leven zoals het komt. Optimistisch en opgeruimd kun je het noemen, maar als het verdriet toeslaat is het ook meteen hard en diep en herkenbaar.

Zo kan Tellegen de twee oude vrouwtjes in maar een paar zinnen laten bekennen ‘dat ze hun liefde voelden wegglippen, als een spartelend visje uit hun stijve, oude handen.’

‘Een tijdlang was het stil. Toen zei het ene vrouwtje: ‘Maar we hoeven onszelf niets te verwijten.’
‘O nee’, zei het andere vrouwtje. ‘Dat zeker niet.’
‘Wat vreemd,’ fluisterde het ene vrouwtje even later, ‘om niet meer van elkaar te houden.’
‘Ja,’ fluisterde het andere vrouwtje.
Ze streelden elkaars schouders om elkaar te troosten en kregen een eigenaardig warm en vredig gevoel dat ze nog nooit hadden gehad.
‘Ik had gedacht dat ik nu een heel ander gevoel zou hebben,’ zei de een.
‘Ik ook,’ zei de ander.

Deze zomer is een theaterbewerking van Twee oude vrouwtjes te zien op sommige festivals. In het voorjaar van 2024 brengt Het Nationale Theater de voorstelling in een uitgebreidere vorm in allerlei theaters.

Matthé ten Wolde

Toon Tellegen – Twee oude vrouwtjes. Em. Querido’s Uitgeverij BV, Amsetrdam. 118 blz. € 17,99.