Arie van der Ent wordt vertaler Oekraïns!

Arie van der Ent …wil niet in Rusland wonen, wel in Oekraïne. Die mededeling van Van der Ent is tevens de titel van zijn 96 bladzijden tellend, prachtig boekwerkje, verschenen bij Uitgeverij Woord in blik. Daarin zijn twintig korte schrijversportretten opgenomen, waarvan tien die in het Russische schreven en op wie hij terugkijkt, en tien die in het Oekraïns schreven en naar wie hij uitkijkt.

Arie van der Ent (1956) is sinds 1983 vertaler. Hij vertaalde tot nog toe vooral uit het Russisch, maar sinds hij in 2016 verhuisde naar Oekraïne – Van der Ent woont met zijn Oekraïnse echtgenote in Hermanivka, een dorp ten zuiden van Kiev – gaat zijn liefde meer uit naar het Oekraïns en de Oekraïnse literatuur. De Russische invasie van februari 2022, die de oorlog bijna tot aan zijn voordeur bracht, deed hem besluiten zijn eigen kleine sanctie in te stellen: geen levende Russische schrijvers meer vertalen, maar zich exclusief richten op levende Oekraïnse schrijvers en van dode Russische alleen degenen die een band met Oekraïne hadden.

De twintig portretjes worden elk voorafgegaan door een afbeelding van de schrijver in kwestie en een sonnet over hem of haar van Van der Ent. In die (goeie!) sonnetten vechten humor, bewondering en vingers op zere plekken om voorrang.

Een korte kenschets, aangevuld soms met een interessant weetje, de eigentijdse appreciatie van zijn of haar werk, Van der Ents waardering voor de schrijver, dit alles steeds in hooguit enkele zinnen, en een vertaalde alinea’s of gedicht uit dat werk. De meeste portretjes tellen maar vier pagina’s, een paar keer heeft Van der Ent een of twee pagina’s meer nodig.

Van de twintig kennen we een flink deel vast wel, in elk geval van naam, zoals Poesjkin, Gogol, Babel en Tsjechov. De meeste Oekraïners, Sjevtsjenko wellicht daargelaten, zullen Nederlandse lezers onbekend voorkomen. Maar gezien de vertaalplannen van Van der Ent zou daar wel eens snel verandering in kunnen komen. Zo kondigt hij voor 2024 de verschijning aan van Burgeroorlogsdagboek, Poltava 1917 – 1921, van Volodymyr Korolénko (1853 – 1921). Hier het sonnet dat Van der Ent aan Korolénko wijdde:

Zijn vader Oekraïner en Kozak,
zijn moeder Pools van origine.
Al schreef hij Russisch voor ’t gemak,
zijn hart lag in de Oekraïne…
Hij werd een jaar of tien verbannen –
naar Vjatka, Perm, Amga, Siberië,
een van de meest oprechte mannen,
vol haat voor Litsjemerië.
Na tien jaar Niznji-Novgorod
mocht hij dan toch terug naar Pieter,
kwam er een eind aan het gesodemieter,
en werd hij schrijver, halve god…
Maria heeft de meeste beelden,
Sjevtsjenko is een goede tweede!

Litsjemerië is een vondst van Korolénko en betekent ‘Schijnheiligenland’.

Op de achterflap van …wil niet in Rusland wonen schrijft Van der Ent dat hij met dit boekje onder woorden wil brengen hoe het staat met zijn morele en mentale energietransitie van Russisch naar Oekraïns. Zijn conclusie: ’tijd om grondig Oekraïns te leren!’ Hopelijk leidt dat snel tot veel goede vertalingen, want na het voorproefje te hebben genoten dat dit boekje biedt, zullen lezers naar een heel gerecht verlangen.

Hans van der Heijde

Arie van der Ent – …wil niet in Rusland wonen, wel in Oekraïne. Woord in blik. 96 blz. € 19,50.