In de verkeerde trein

Even voor alle duidelijkheid: het komt allemaal goed in Ewald Arenz’ nieuwste roman Liefde op donkere dagen. Uiteindelijk is er liefde, muziek, zomerlicht, komen zwermen vogeltjes en vleermuisjes voorbijvliegen, ontspruiten bloemen en bomen, kortom boort de lente zich een weg overal doorheen. Allemachtig, wat kan het leven ten langen leste goed zijn in Arenz’ boeken. Maar eerst zijn er nog relatieproblemen, een excentrieke demente moeder, een vroegwijze dochter, een empathische witte jas en bijna-doodervaringen.

Over Arenz’ succesroman De grote zomer schreef ik anderhalf jaar geleden dat die zich heel voorspelbaar ontwikkelt, netjes in elkaar steekt, maar ook nergens verrast. Bovendien dat die roman meer suggestie had kunnen gebruiken, meer ruimte voor de lezer. Dat die roman licht en toegankelijk is, een waar ‘niets-aan-de-hand-boek’. Het zijn allemaal opmerkingen die evenzo van toepassing zijn op Arenz’ nieuwste.

Acteur Elias en zijn vriendin Vera gaan naar een romantisch huisje op het land kijken. Ze hebben er geen geld voor, maar doen het voor de fun, kun je zeggen. Het huisje behoort Clara toe. een aantrekkelijke en intrigerende kersverse weduwe van eind veertig. Elias, die wat jonger is, struikelt over het struweel en valt daardoor meteen op zijn knieën, wat Clara doet opmerken dat het lang geleden was dat een man dit voor haar deed. En daarmee is Elias, die juist Dood van een handelsreiziger speelt, Arthur Millers beroemde stuk over vruchteloos geloven in een ander, beter leven, helemaal verkocht.

Dat is ook het moment waarop Elias zich plots realiseert dat hij nooit van Vera heeft gehouden:

(…) ik heb mezelf de hele tijd voor de gek gehouden. Ik zat gewoon in de verkeerde trein. Dat was vandaag (…)

Zo ontstaat alle ruimte voor Clara, die net ontslagen is als fotograaf bij een krant. Lastig wordt het echter als ze een prestigieuze nieuwe baan aangeboden krijgt in het 600 kilometer noordelijker gelegen Hamburg. Op haar vraag of de smoorverliefde Elias dan meegaat, komt geen 100 procent bevestigend antwoord. En dat zorgt voor de eerste donkere dagen uit de titel.

Arenz illustreert het verhaal graag met natuurlijke elementen, die de boodschap duidelijker moeten overbrengen. Heldere of donkere luchten, ontluikend groen, dolblije lentevogeltjes. Gaat het goed tussen de twee verliefden, waarvan het jongste inmiddels af is, dan verwijl je even in een wereld die aan extatische tv-commercials doet denken. Doen zich echter dilemma’s of narigheid voor, dan wenden de nieuwverliefden zich ook weer opmerkelijk snel van elkaar af. Je moet dat allemaal maar accepteren, want Arenz laat geen ruimte voor eigen gedachten of interpretaties.

Ik begin niet meer aan iets halfbakkens. Nooit meer. Als ik nog eens van iemand houd, dan helemaal en voorgoed. Geen compromissen meer. Niet met mezelf en niet met de ander. En als dat niet mogelijk is, dan maar niet. (…) Nee, dacht ze bijna woedend, nee. De liefde is niet alleen van de jonge mensen. De liefde niet en niet de onvoorwaardelijkheid. Niet de liefde en niet haar onvoorwaardelijkheid en ook niet het grote, diepe geluk.
Ze stond op en strekte haar rug.
Zo’n liefde of helemaal geen.

Het literair meest gedurfde aspect aan Arenz’ roman is het spelen met uitspraken en tussentijdse gedachten van de personages en de vertelstem, die het verhaal draagt. Liefde op donkere dagen wordt er echter niet uitdagender van. Daarvoor is de geregeld wat sentimentele toon te aanwezig:

Natuurlijk hou ik van hem. Of… misschien nu niet meer, of ik wil niet van hem houden als het geen zin heeft, begrijp je dat niet?

Dat Arenz’ vorige roman in Duitsland een ware bestseller werd en uitmondde in de toekenning van de Duitse Boekhandelsprijs, ligt wel een beetje voor de hand. In tijden van crisis en oorlog doen lichtverteerbare, escapistische boeken en films het altijd goed. Ewald Arenz weet daar dus geroutineerd een vorm aan te geven.

André Keikes

Ewald Arenz – Liefde op donkere dagen. Vertaald door Lucienne Pruijs. Nieuw Amsterdam, Amsterdam. 352 blz. € 24,99.