Uitsluiting

Waarom Spanje? Omdat je er als twee mannen onbezorgd hand in hand kunt lopen – mocht je daar behoefte aan hebben – zonder dat je hele lijf en niet alleen dus je oren of ogen, alert is op wat in je omgeving gebeurt. We waren een week in Bilbao en San Sebastian, Baskenland. Guggenheim museum, kathedralen en pinchos. Met bateginez independentzia op muren gekalkt en opvallend veel Palestijnse vlaggen uit de ramen. De ene honger naar onafhankelijkheid verklaart zich solidair met een andere. Denk je dieper na dan zie je ook de verschillen.

We aten in een restaurant gerund door leden van de The Twelve Tribes of Israel, een religieuze groep met een hoofdkantoor aan de andere kant van de Atlantische oceaan. De vrouw die onze bestelling opnam, vertelde lang geleden haar biologische familie in het zuiden van Spanje achter te hebben gelaten. Hier vond ze een nieuwe familie in een kleine gemeenschap. Een leven van searching for God naar finding God.

We namen een Engelstalige folder mee en later zocht ik op internet op hoe zij in hun religieuze beleving tegen homoseksualiteit aankijken. De eerste treffer: The group openly condemns homosexuality. Zo heeft elke gemeenschap als vanzelf een uitsluitingsmechanisme, hoe gezellig, inclusief en welkom de foldertekst ook mag klinken.

Hand in eigen roze boezem. Kijk maar naar de vlaggenruzie rond de Pride Walk afgelopen weken. Een community op drift.

Over uitsluiting gaat ook de nieuwe roman van Maurits de Bruijn. Ik las Man maakt stuk deels met het zoute water van San Sebastian tot mijn enkels, vooral omdat ik me had laten vertellen dat zout water goed is tegen kalknagels. Ik hield het wel een uurtje per dag vol en deze bijzondere roman hielp daar uitstekend bij. Ik vind het wel fijn dat de hoofdpersoon, David, homoseksueel is. En dat die hoofdpersoon geen knuffelnicht is, zelfs bij vlagen bijzonder irritant.
Ook dat is fijn. Homoseksuele hoofdpersonen vind je vooral bij young adultboeken of bij buitenlandse auteurs. In de moderne Nederlandse literatuur draaft de homoseksueel vooral op als kleurrijk bijfiguur. Ik begreep ook dat gayboeken erg matig verkopen. Een oude vriend zei dat het kwam omdat het potentiële lezerspubliek in de late 20e eeuw is weggevaagd. Hij had het zelf overleefd maar verdroeg tegelijkertijd geen fictie meer vanwege de huidige toestand in de wereld.

Man maakt stuk  is een psychologisch portret van een jonge homoseksuele kunstenaar en tegelijkertijd een maatschappijkritiek. Een boek over mannelijkheid, heteronormativiteit, beschaving en hangjongens. En dat iedereen opeens queer wil zijn. Zelfs doodgewone hetero’s noemen zich queer, om hun eigen dwarse – luxueuze – leventje en ruimdenkendheid te benadrukken. David verzet zich daar hartstochtelijk tegen.

Afijn, over tien jaar is de lettersoep LHBT afgeschaft en is queer de nozem van dit decennium. Op X heet dit een bewaartweet.

Wie een leven lang met uitsluitingsmechanismes te maken heeft, hou je niet voor de gek, die voelt feilloos aan wanneer je niet als volwaardig maar als minder wordt ervaren. Of is het ingewikkelder? Die hangjongens die elke avond samenkomen onder het raam van David en waar de hele buurt bang voor is. Telkens dacht ik aan het gedicht van Kavafis ‘Wachten op de barbaren’, de angst voor chaos, dood, de wet van de sterkste. De barbaren kwamen niet, de beschaving met al zijn hypocrisie gered. Bij De Bruijn niet. Het mag stuk.

David, de homoseksueel, blijkt met al zijn complexen en scherpe blik op wat deugt en niet deugt als een doodgewoon paard van Troje te fungeren, hij helpt de vernietiging van beschaving een handje en helpt daarbij ook zichzelf naar de afgrond.

Een spiegel die de community tijdens deze pride met alle morele gelijk-hebberigheid zich wel mag voorhouden.

Eric de Rooij

Vakantiestop. Deze rubriek zal vanaf maandag 9 september weer tweewekelijks verschijnen.