Zo rond de Kinderboekenweek is het seizoensgebonden artikel over het verschil tussen jeugdboeken die kinderen graag lezen en de meer literaire kinderboeken een traditie geworden, deze keer opgepakt door de Volkskrant, waarin Laura de Jong en Pjotr van Lenteren een artikel schreven onder de titel ‘Is de kinderliteratuur aan het versimpelen? En zo ja, is dat erg?’. In het artikel komen talloze deskundigen aan het woord – Yra van Dijk en Marie-José Klaver niet, terwijl die daar twee jaar geleden een serie artikelen hebben gewijd aan ‘De leescrisis in het onderwijs‘ voor De Groene Amsterdammer en een boek hebben samengesteld onder de titel Omdat lezen loont. In het artikel wordt de populaire boekenserie De avonturen van Rutger, Thomas en Paco van YouTubers Rutger Vink en Thomas van Grinsven aangehaald.

Wetenschapper Jeroen Dera vergelijkt de ‘inhoudelijke rijkheid en het taalniveau’ van De boom die een wereld was van Yorick Goldewijk met de schrijvende YouTubers:

‘Ik lees De boom die een wereld was nu zelf voor aan mijn dochters van 4 en 6. De eerste zin van het openingsverhaal is: ‘De luiaard hing al de hele dag roerloos aan zijn tak in de boom.’ Een woord als ‘roerloos’ zal niet snel voorkomen in de boeken van Rutger en Thomas of in de Zoete Zusjes-reeks.’

Op Facebook Verwijst Dera naar het Volkskrant-artikel:

Laura en ik hadden een lang telefoongesprek over deze vraag, met als kern: de vervlechting van internetcultuur en commerciële kinderboeken zegt vooral iets over de boekenmarkt, niet zozeer over de staat van de kinderliteratuur. Wezenlijker is de kwestie of boeken in de categorieën ‘Zoete zusjes’ en ‘Rutger, Thomas & Paco’ in het onderwijs thuishoren. Daarvan zeg ik: in de regel niet.

Voor Sander Meij was de maat vol. Sander Meij is niet alleen zelf schrijver van boeken onder zijn eigen naam, hij is ook de man achter de voortzetting van de Pinkeltje-reeks (zoals Pinkeltje in Madurodam, Pinkeltje in Diergaarde Blijdorp, Pinkeltje op Texel, Pinkeltje in Friesland en Pinkeltje in Zeeland), maar ook de ghostwriter achter boekenserie De avonturen van Rutger, Thomas en Paco. Hij reageert ontstemd:

Met alle respect, er staat echt faliekante onzin in dit stuk (wederom). Helemaal hilarisch wordt het als je beweert het woord ‘roerloos’ niet snel in een boek van Rutger Thomas en Paco tegen te komen (o.a. op pagina 134 van Het Pretpark staat ‘roerloos’, maar goed, who cares blijkbaar…) Ik weet verder dat veel geïnterviewden nog nooit een letter van deze serie gelezen hebben, maar niet gehinderd door kennis hun professionele mening erover menen te moeten geven in een landelijk dagblad, onder wie trouwens Laura de Jong zelf, die alle winnaars van de Kinderjury wegzet als pulp, in haar interview met Sjoerd Kuyper onlangs. Het is echt zo frustrerend soms om dit soort onbeargumenteerde algemeenheden keer op keer in de VK tegen te komen (in tegenstelling tot bijv. NRC, waar ze zowaar iets inhoudelijks(!) over deze boeken zeggen. Het kan blijkbaar!
Bovendien: De Zoete Zusjes zijn Rutger, Thomas en Paco niet. Elke nuance ontbreekt hier opnieuw. Maar goed, wat kan mij het schelen, ga lekker door met het ontmoedigen van die 500.000 kinderen die anders nooit een boek zouden lezen.

Dera snapt de frustratie van Meij:

Hoi Sander, ik snap je frustratie. Mijn punt m.b.t. de openingswoorden van ‘De boom die een wereld was’ was (en is) dat de rijke taal daar meteen begint en vervolgens ook consequent wordt volgehouden, en dat hangt ook samen met de actieve rol die lezers in dat boek hebben om een deel van de verhaalwereld zelf in te vullen. Wat dat betreft is dat boek van Goldewijk toch echt van een andere ‘rijkheid’ (om de term die we in het leesonderwijs hanteren maar te gebruiken) dan bijvoorbeeld ‘Het pretpark’ (dat ik wel degelijk gelezen heb, en dat mijns inziens voornamelijk aan telling doet en slechts zéér incidenteel aan showing). De echte kwestie is geloof ik dat niemand die kritiek heeft op dit soort boeken kinderen wil ‘ontmoedigen’. Ik vind het geweldig dat er zoveel kinderen zijn die op deze manier een boek oppakken, dat is een grote verdienste en een groot goed. Maar dat is iets anders dan je fictieonderwijs ermee inrichten – al kun je daar natuurlijk over van mening verschillen. Ik zie ook wel dat er allerlei taalgrapjes in de serie zitten, en dat biedt zeker ingangen voor het taalonderwijs – alleen leer je pas echt goed lezen via teksten die net wat meer vragen, en dat is de ingewikkelde spagaat waar we nu in zitten (niet alleen in Nederland)

Ook Tjibbe Veldkamp (een van de schrijvers die in het Volkskrant-artikel aan het woord komt) moet het ontgelden:

Sander Meij
Hoe langer ik erover nadenk, hoe meer het onder mijn huid gaat zitten. Tjibbe Veldkamp die zonder blikken of blozen zegt: ‘in De waanzinnige boomhut zitten tenminste wél woordgrapjes, dat kun je over doe YouTuber-boeken niet zeggen.’ Mijn hemel, die hele serie DRAAIT om de woordgrapjes van Rutger! Ik vind het echt onbestaanbaar dat een boekenserie, ongeacht wat je er nou van vindt, bij herhaling ONGELEZEN wordt afgekraakt in een landelijk dagblad. Wat een armoe! En geen journalist die tegengas geeft, want die heeft de boeken blijkbaar ook niet gelezen, maar schrijft er wel bij herhaling over. *Zucht*

Tjibbe Veldkamp
Sander Meij wat je mij hier in de mond legt (met door jou toegevoegde aanhalingstekens) heb ik niet gezegd.

Sander Meij
Tjibbe Veldkamp excuus. Je hebt gelijk. Je zegt: het verschil tussen de Waanzinnige boomhut en (mijn aanhalingstekens) ‘Youtuber-boeken’ lijkt klein, maar is schrikbarend groot. Even ervoor zeg je dat er in de Waanzinnige boomhut tenminste wel woordgrapjes bevat. Dan vraag ik me af of je alle boeken die je aanduidt als ‘Youtuber-boeken’ gelezen hebt om deze stilling te onderbouwen.

Tjibbe Veldkamp
Sander Meij, ik kan me voorstellen dat je het onterecht vind dat ‘Youtuber-boeken’ over een kam worden geschoren. Ik had beter over ‘een gemiddeld” Youtuber-boek kunnen spreken, dan had ik ruimte gelaten voor de positieve uitzonderingen. Sorry daarvoor. Weet verder dat ik de Rutger en Thomas serie een warm hart toedraag.

Ook op het Facebookaccount van kinderboekenkenner Toin Duijx reageert Meij en springen andere kinderboekenschrijvers ook in de discussie. Daarbij verwijzen ze ook naar leerkracht Anne Steenhoff en schrijfster van Een lui letterland – Maar zo krijgen we kinderen weer aan het lezen die allerlei populaire kinderboekenseries in de prullenbak heeft gegooid:

Sander Meij
Het is een stuitend stuk vol foute aannames en grove chargeringen door ‘kenners’ die geen letter gelezen hebben van de boeken die ze affakkelen en op een hoop gooien. Tjibbe Veldkamp is gelukkig al zo mans geweest om elders sorry te zeggen voor zijn uitspraken waarin hij ‘Youtuber-boeken’ op een hoop veegt en dat in de Waanzinnige boomhut tenminste nog woordgrapjes zitten. (De hele serie van Rutger en Thomas DRAAIT om de woordgrapjes van Rutger, maar ja, dat wist hij niet). Jeroen Dera bezint zich nog op een uitgebreider antwoord, maar het woord ‘roerloos’, dat je ‘niet snel’ zult tegenkomen bij Rutger en Thomas (dixit Jeroen Dera ) staat o.a. op pagina 134 van Het Pretpark (deel 3). Hij is jammerlijk geciteerd door de schrijvers van het stuk blijkbaar. Ook de notie van bepaalde boeken die niet in de klas zouden thuishoren snijdt geen hout, want AVI-boekjes zijn blijkbaar wel bon ton, want daarover geen woord mbt rijke taal. Ook al vinden kinderen die misschien niet leuk om te lezen, als ze maar geen Zoete Zusjes lezen, lijkt het devies. En sowieso: wéér een groep oude, grijze mannen die wéér even Hanneke de Zoete-Verkerk komen bashen. Het wordt zo afgezaagd. Verzin eens wat nieuws. Wat een armoe.

Hanneke de Zoete-Verkerk
Sander Meij Aiaiai😬 Gelukkig is Hanneke de Zoete-Verkerk het inmiddels wel gewend en kan ze dit wel hebben.😉
En ik begrijp de discussie in de Volkskrant wel. Het zou geweldig zijn als alle jonge kinderen al heel vroeg in aanraking komen met rijke taal door enthousiaste meesters en juffen die vol inzetten op leesbevordering en leesplezier.
Helaas heb ik in al die jaren voor de klas gemerkt dat het in de praktijk vaak een stuk lastiger is. En hoe fijn is het dan dat er boeken zijn die kinderen graag lezen, waar ze veel herkenning in vinden en waar ze flink leeskilometers mee kunnen maken? Zo schiet hun technisch leesniveau vooruit en daarna kunnen ze alle boeken aan. Zelfs die van Tjibbe Veldkamp (Al lukt Dog Man vast al eerder😉)
Ik krijg echt dagelijks berichtjes van ouders die zo blij zijn dat hun kind eindelijk uit zichzelf een boek pakt en even niet voor een scherm zit. Jammer dat het niet naast elkaar kan of mag bestaan…
Ik vond het beeld van een juf die door de klas stampt met een vuilniszak en boeken van kinderen weggooit omdat de taal niet rijk genoeg is dan wel weer heel passend in kinderboekenland. Juf Bulstronk of juf Braaksel is er niets bij! 😊

Jeroen Dera
Hanneke de Zoete-Verkerk Het moet dus juist naast elkaar bestaan, is (in elk geval) mijn punt. Het gaat fout als de “leesplezier”-boeken van thuis de plaats van rijke(re) teksten in de klas overnemen. De kern is geloof ik dat we nood hebben aan een fatsoenlijk curriculum voor kinderliteratuur (en in godsnaam dus niet de AVI-lijn). Als je dat hebt, kunnen al deze genres des te beter in aanvulling op elkaar functioneren.

Sander Meij
Hanneke de Zoete-Verkerk boeken van kinderen afpakken en in een vuilniszak dumpen deed mij daar ook meteen aan denken. En er dan nog trots op zijn ook. Bizar echt.

Harmen van Straaten
Hanneke de Zoete-Verkerk helemaal eens! Ik heb een hekel aan elke vorm van dedain zowel naar beneden als naar boven. En inderdaad worden veel van de graphic novels door griffelwinnaars vertaald. Dus waar gaat het allemaal over. Elk jaar in de kbw is er dezelfde discussie en van mij mag iedereen alle boeken lezen met veel plezier!

Jeroen Dera
Harmen van Straaten Volgens mij is er niemand die wie dan ook wil verbieden bepaalde boeken te lezen. Het twistpunt is geloof ik wat je met welke boeken (niet) doet in het onderwijs. Die kwesties zou je gescheiden moeten houden, lijkt mij.

Tosca Menten
Sander Meij Elk jaar in oktober weer dezelfde sneue discussie, aangezwengeld door de zoveelste betweter vanuit de zoveelste hoek. Nu weten we het wel. We hebben het over boeken voor kinderen. Laat die kinderen dus lekker lezen waar zij zelf zin in hebben en stop met dat opgeklopte, oordelende gezwets over arme en rijke taal. Echt, wat een armoe.

Harmen van Straaten
Tosca Menten en wat je gelijk hebt. Pffft Nou ik vind dat je heerlijke boeken schrijft en massa’s kinderen ook.

Raymond Zachariasse
Tosca Menten Stapels boeken van je in onze schoolbieb, Tosca. Maandag mag ik ze als biebouder weer uitdelen 🙂

Kevin Hassing
Sander Meij Ik heb de boeken waar het over gaat gelezen.

Sander Meij
Jeroen Dera juf Braaksel in dit journalistieke gedrocht in de VK, die met haar vuilniszak klassen doorgaat om daar vol trots Dogman in te deponeren, lijkt me toch echt een vrij exemplarisch voorbeeld van iemand die “wil verbieden bepaalde boeken te lezen”. Maar misschien mis ik het geweldige pedagogische inzicht van onderhavige dame.

Over één ding zijn de schrijvers het wel eens: de tekeningen van Floor Rieder bij het Volkskrant-artikel zijn wel goed.

Lees het hele artikel in de Volkskrant hier.