O, Richard, O, Audrey, O, Emma

Uitgeverij Van Maaskant Haun geeft vooral vertalingen uit van oudere boeken die in Nederland aan de literaire aandacht zijn ontsnapt. Dat leverde al talrijke verrassende vondsten op, die in de al weer 24 jaar gevorderde 21ste eeuw terecht opnieuw, of zelfs voor het eerst, in de boekwinkel terecht kwamen. De door Lucy Caldwell geschreven roman Deze dagen over de hier tamelijk onbekende bombardementen op de Noord-Ierse hoofdstad Belfast tijdens de Tweede Wereldoorlog, laat je lang in de waan ook een herontdekte literaire oldtimer te zijn. Maar Caldwell werd geboren in 1981 en dit boek is nog maar twee jaar oud, geschreven in de coronatijd.

Het is de stijl en sfeertekening die het hem doet, dat gevoel zo’n afgestofte roman te lezen. Je accepteert de vaak onnodig uitvoerige dialogen, de niet zelden wat tuttige bezigheden, de in vervlogen jaren in literair werk zo gangbare extatische uitroepen O, Richard, O, Audrey of O, Emma. En ook de keer op keer voorkomende herhalingen, die aan vergeelde jeugdboeken doen denken Een paar voorbeelden:

Ga maar, zegt ze. Ga maar.

Pardon, zei ze. Pardon.

Kom op, Paul, zei ze. Kom op lieverd.

Ik heb het geprobeerd, Audrey. Ik heb het geprobeerd – echt.

O, Lucy, denk je dan als snel, want draait het bij stilistisch sterk werk niet juist om verrassende vondsten, die een dergelijke herhaling van zetten onnodig maken? Ik geef eerlijk toe dat ik wel tot op de helft van deze roman in de veronderstelling ben geweest met een werk van direct na de oorlog te maken te hebben. Je kunt dat knap noemen, je lezers zo op het verkeerde been te zetten, maar moet een roman over die tijd wel perse die gedateerde toon hebben?

De zussen Audrey en Emma zijn de belangrijkste personages. Audrey denkt lange tijd te gaan trouwen met Michael, een knappe jonge arts, maar begint later enorm te twijfelen, en Emma wordt smoorverliefd op haar collega-verpleegster Sylvia. In die jaren geen gangbare thema’s, maar ook weer niet onmogelijk dat een schrijfster uit die tijd ze aan wilde kaarten. Pas als een collega van Audrey een relatie blijkt te hebben met een getrouwde man, Audrey wil blijven werken als ze eenmaal getrouwd is en de moeder van het gezin openlijk begint te twijfelen over haar troosteloze, bestaan als huisvrouw, gulpt zo veel hedendaagsheid binnen, dat je toch maar even in het colofon gaat kijken, waar je dan dus het jaar 2022 aantreft.

Al deze ‘vrouwenthema’s’ plaatste Caldwell in het in ons land tamelijk onbekende oorlogsverhaal van Belfast, waar de nazi’s met vier zware bombardementen groot menselijk leed en immense schade aanrichtten tijdens de zogeheten Belfast-blitz. Omdat de vader van de jonge vrouwen arts is, de aanstaande man van Audrey eveneens en Emma in de verpleging werkt, zijn de gezinsleden niet alleen bange burgers, maar ook plichtsgetrouwe hulpverleners. Ze ervaren dus van heel dichtbij hoe veel doden en gewonden er vallen, terwijl Emma haar geliefde Sylvia verliest.

Deze dagen heeft veel kanten en zit uitgekiend in elkaar, het schetst een breed en gedegen beeld van wat er zich in die jaren in Belfast heeft afgespeeld. Het heeft ook beslist aan aantrekkelijkheid gewonnen door de vrouwenlevens van toen enigszins in een 21ste-eeuws licht te zien. Maar dat dit geen midden-twintigste-eeuwse roman is, had naar mijn smaak in de stijl best wat meer mogen doorklinken.

André Keikes

Lucy Caldwell – Deze dagen. Vertaald door Esther Stoffers. Van Maaskant Haun, Amsterdam. 272 blz. € 25.