Ook de medewerkers van Tzum hebben hun favorieten van het jaar. Deze namelijk:

Aart Aarsbergen
* Jenny Erpenbeck – Kairos.
Een tragisch liefdesverhaal met een wrange wending tegen de achtergrond van de langzaam in elkaar zakkende Duitse Democratische Republiek. Een boek vol weemoed en droefenis. Prachtig geschreven.

* Vikram Seth – An Equal Music
In mijn boekenkast vond ik bij toeval dit nog altijd ongelezen boek uit 1999. Een grootste roman over onmogelijke liefde en het genot van musiceren, geschreven met een grote liefde voor en kennis van klassieke muziek.

* Michael Cunningham – Day
Een bijna claustrofobische roman over de moeizame relatie tussen drie mensen in een klein appartement in New York. Hoewel het woord covid niet valt, speelt de pandemie een hoofdrol in deze stilistisch zeer verfijnde vertelling, waarin de echo van Virginia Woolf weerklinkt.

Esmé van den Boom
* Kathryn Scanlan – Kick the Latch
Soms vraag je je in tijden van crisis af: waarom toch literatuur? Dan lees je een boek als Kick the Latch – onlangs bij Van Oorschot in vertaling verschenen als ‘Vier de teugels’ – en weet je het weer. Je had niet door dat je alles over het leven van een racepaardentrainster uit Iowa wilde weten. Maar dat wilde je wel.

* Derek Jarman – Moderne natuur
Ik las niet eerder een geheel dagboek, maar dit verslag uit de eerste hand van de laatste jaren van filmmaker Derek Jarman en vooral van de aanleg van zijn prachtige tuin smaakt naar meer. Prachtig uitgegeven door Das Mag, mét bloemzaadjes in het buikbandje.

* Marlon James – A Brief History of Seven Killings
Eindelijk de belofte aan mijn echtgenoot nagekomen – al zeven jaar zeg ik: ‘deze zomer’. Dit boek over de moordaanslagen op Bob Marley voert je (op genadeloze wijze) naar het Kingston van de jaren ’70 en laat je niet meer los tot je de hele politieke, sociologische en muzikale achtbaan hebt uitgezeten.

Martijn van Bruggen
1 Fjodor Dostojevski – Misdaad en straf
De 23-jarige Rodion Raskolnikov vat het plan op om een oudere dame te vermoorden die geld verstrekt in ruil voor onderpand (zoals juwelen). Ze zuigt daarmee arme mensen uit en Raskolnikov meent dat hij haar daarom mag vermoorden. Hij is immers geen doorsnee ‘luis’ maar een ‘Napoleon’: voor hem gelden de wetten niet – hij maakt ze. Heel fijn wanneer zogenaamde klassiekers niet verouderd blijken, maar, mede door de vertaling van Hans Boland, lezen als een krankzinnig, razendspannend detectiveverhaal.

2 Julie Minnaert en Uus Knops – Zijn we nog vrienden?
Nadat dit jaar twee dierbare vriendschappen ten einde kwamen op een beschadigende manier, bood dit boek inzichten over vriendschapsverlies en gaf daarnaast troost. Heb normaliter niets met zelfhulpboeken, maar dit bevat een goede mix van persoonlijke verhalen die vooral dienen om je het gevoel te geven dat je niet alleen staat, en de juiste vragen en tips die ervoor zorgen dat je nieuwe en resterende vriendschappen op een gezonde(re) manier kunt aangaan.

3 Rinske Bouwman – Een soort eelt
Misschien las ik de verkeerde boeken, maar 2024 vond ik qua Nederlandse en Vlaamse literatuur een pover jaar. Een soort eelt van Rinske Bouwman vond ik dan wel een ‘lekker’ boek, over de 26-jarige Sarlag die op de koel-vriesafdeling werkt van de Dirk in Utrecht-West. Ze laat graag het vlees ontdooien om er bijzondere vormpjes van te maken en het dan weer in te vriezen. Ze krijgt ook haar op rare plekken en een relatie met Kalle van de kaasafdeling. Ze heeft bijna haar hele leven in Mongolië gewoond en daar zijn dingen gebeurd waardoor ze nu dit gedrag vertoont en haar op rare plekken krijgt. Bouwman is iemand die heel goed kan kijken.

Roos Custers
* Anatoli Koeznetsov – Babi Jar
Verschrikkelijk aangrijpend verhaal over de massamoord op de Joden van Kiev in 1941. Van A tot Z een waargebeurd verhaal dat door de ogen van de twaalfjarige Koeznetsov is opgetekend en door die kinderblik nog pijnlijker wordt.

* Safae el Khannoussi – Oroppa
Zeer goed geschreven web van verhalen waarin je gaandeweg verstrikt raakt. En verstrikt wilt blijven zitten. Wat een debuut! Wat gaat er van deze schrijfster nog wel niet volgen?

* Jeroen Brouwers, Geert van Oorschot – Briefwisseling 1968-1986
Een heerlijk boek vol fantastisch geschreven brieven die de twee vrienden elkaar gedurende twee decennia stuurden. Spetterend, sprankelend en genadeloos eerlijk.

Arjen Dijkstra
* Benjamín Labatut – De MANIAC
Een boek dat me eerst raakte en daarna maanden heeft bezig gehouden. Labatut zet een deel van de wetenschapsgeschiedenis op zijn kop, stelt een prangende vragen en dat doet hij met veel vernuft. De MANIAC is een historische roman in experimentele vorm. Precies op tijd verschenen, want het gaat over een onderwerp dat ons allemaal bezig houdt: kunstmatige intelligentie. Dit is geen wetenschapscommunicatie, of informatieve non-fictie, maar het is Literatuur.

* Claire Keegan – Pleegkind
In een paar weken tijd las ik drie novelles van Keegan. So late in the day, Foster en Small things like these. Het is bijna onvoorstelbaar hoe precies ze vertelt. Steeds weet Keegan in een paar bladzijden een hele wereld neer te zetten. Dat doet ze met een fantastische timing, maar ook door weg te laten wat niet van belang is. Van de drie greep Foster (vertaald als Pleegkind) me het meest aan.

* Trinus Riemersma, Libben en dea neffens Jelke Bos
Trinus Riemersma wordt gezien als één van de belangrijkste Friese schrijvers van de twintigste eeuw. Hij kreeg dit jaar een eigen biografie van de hand van Doeke Sijens. De komst van dat boek was voor mij aanleiding om de laatste jaren veel van Riemersma’s werk te (her)lezen. In Leven en dood volgens Jelke Bos is diens hond aan het woord. Na een bijna doodervaring wil deze Jelke graag vertellen hoe de wereld in elkaar zit. Dat levert heerlijke inzichten op, met veel zelfspot, humor en een serieuze ondertoon.

Willem Goedhart
1 Mona Awad – Bunny
BookTok-hit die de hype helemaal waard blijkt: een soort Mean Girls meets Frankenstein: een aspirant-schrijver raakt op haar universiteit bevriend met vier populaire meiden die literaire séances organiseren, waarna zich een bizar, bloederig, briljant spel tussen fictie en werkelijkheid ontvouwt.

2 Luk van Haute – Liefdesdood in Kamara
Al een jaar of tien geleden verschenen, maar nu pas tot mij gekomen: deze lijvige en zeer vermakelijke bloemlezing van Japanse verhalen, telkens voorzien van een aantrekkelijke en informatieve inleiding. Ik heb er verschillende auteurs door leren kennen, wiens werk ik daarna heb verslonden.

3 Sally Rooney – Intermezzo
De verwachtingen waren hooggespannen, maar de Taylor Swift van de literatuur lost ze moeiteloos in: meeslepend en ontroerend verhaal over de moeizame relatie tussen twee broers en hun geliefden. Zo’n boek waar je steeds in verder wilt lezen, en niet kunt wachten op de verfilming ervan.

Hans van der Heijde
1 Matthijs van Boxsel – Het Carnaval van het Zijn – handboek ’Patafysica

2 Shi Tiesheng – Notities van een theoreticus

3 Cor Hermans – De uitgewiste horizon

Jonathan van der Horst
1 Han Kang – Ik zeg geen vaarwel
Niemand schrijft over trauma, geweld, kunst en dromen zoals Han Kang dat doet. We mogen ons dan ook gelukkig prijzen dat haar beste roman, als enige, rechtstreeks uit het Koreaans is vertaald. Een boek dat die hele Nobelprijs op zichzelf al driedubbel waard is.

2 Ágota Kristóf – De tweelingentriologie
In een jaar vol geweld en oorlog is het soms makkelijk om in je schulp weg te kruipen. Gelukkig zijn dit soort boeken er om je wakker te houden. Een roman die voor eeuwig en altijd in druk zou moeten blijven.

3 Jenny Erpenbeck – Kairos.
Niet verwacht dat een boek over machtsmisbruik en toxische relaties in 2024 eindejaarslijstjes favoriet zou blijken, maar we laten ons graag verrassen. Een rijke tragedie, geschiedkundig traktaat en literaire allegorie over het uiteenvallen van de DDR ineen.

Erik-Jan Hummel
1 Karin Smirnhoff – Mijn moeder

2 Hisham Matar – Vrienden

3 Tonnus Oosterhoff – Mond vol dobbelstenen

Jan de Jong
1 Andrew O’Hagan – Caledonian Road
De Londense straat scheidt niet alleen rijk en arm, maar is ook het vertrekpunt voor opgeblazen ego’s met een imposter syndrome, een schatrijke elite die zijn ziel aan Russische oligarchen heeft verkocht, omhoog geklommen sjacheraars die hun geld verdienen met mensenhandel en revolutionairen die al die zeepbellen willen doorprikken. Een straat, kortom, die het dagelijkse leven in een wereldstad weerspiegelt.

2 Simone Atangana Bekono – Marshmallow
Van de goden – wie dat in deze bundel ook moge zijn – hoef je blijkbaar ook niet veel te verwachten. Ze zitten in ons hoofd om ons koest te houden. Als je in het tranendal dat het leven is, je hoofd een klein beetje boven water kunt houden, mag je al in je handjes knijpen. Dat komt voor sommige poëzielezers wellicht wat al te fatalistisch over, maar deze gedichten stellen hen misschien wel in staat om eens verder te kijken dan naar hun eigen leven met louter meevallers.

3 Stephen Fry – Odyssee
Het verhaal is al drie millennia oud en genoegzaam bekend. Maar Stephen Fry heeft de gelegenheid te baat genomen om er met zijn elegante eloquentie en respectabele eruditie een weergaloze pageturner van te maken. Odyssee is (na Mythen, Helden en Troje) Frys welluidende slotakkoord van zijn tetralogie over de Griekse klassieken.

André Keikes
1 Anneke Brassinga – Crudités
Belerend kun je Anneke Brassinga’s toon niet noemen, daarvoor is ze ook te veel een kind van de wederopbouwgeneratie, die zich juist wilde losmaken van knellende conventies, maar haar vorsende ernst zal jonge 21ste-eeuwers toch snel als van een voorbije tijd voorkomen. Maar wát een liefde voor taal en literatuur, ook weer in deze veelzijdige, essayistische mozaïekbundel. Dus doe je best.

2 Kristien De Wolf – Mooie Jo
Ter wereld komen als een fysiek zeer gelukt mens. Zegen of vloek? Jo Stormvogel, in de derde roman van Kristien De Wolf, is zo’n man die door iedereen bewonderd en aanbeden wordt vanwege zijn aantrekkelijke uiterlijk. Zijn levenswandel wordt ingebed in een vertelling over een bepaalde periode en de daarbij horende generatie, zeg maar de babyboomgeneratie. Mooie Jo in deze rijke, monumentale roman blijkt uiteindelijk geen te benijden man.

3 Geoff Dyer – Uit pure woede
Uit pure woede van Geoff Dyer, na 27 jaar (!) eindelijk vertaald in het Nederlands, is een imposant mozaïek dat in de eerste plaats gaat over de talloze excuses die mensen bedenken om maar niet te hoeven doen wat ze zich hebben voorgenomen of opgedragen hebben gekregen. Schrijver en dichter D.H. Lawrence is Dyers hoofdpijnpersonage. Hoe hem literair te benaderen? Wat Dyer vooral zo briljant maakt is zijn geweldige gevoel voor de literaire balans. Geen fragment krijgt de kans te zwaar op de hand te worden of saai, want altijd weer zijn er stilistische vondsten, knap gevonden paradoxen, geestige tussenwerpsels of onverwachte draaien in het betoog die je hardop doen grinniken.

Marie-José Klaver
* Mariken Heitman – De mierenkaravaan
Prachtige roman over een tuin die het zicht van hoofdpersoon Kiek op haar positie binnen haar familie, de maatschappij en de biologie beperkt.

* Alan Hollinghurst – Onze avonden
Alan Hollinghurst is een meesterverteller. Zijn nieuwste roman verbindt de levens van een queer zoon en een queer moeder met het woekerende Britse neoliberalisme, de allesbepalende klasseverschillen en de coronacrisis.

* Han Kang – Ik zeg geen vaarwel
In een verstilde, sprookjesachtige sfeer vertelt Han Kang over de genocide op het Koreaanse Jeju-eiland, schrijven, liefde en overleven. Nog beter dan De vegetariër.

Jaap Krol
* Raymond Carver – Alle verhalen
Ergens zijn Carvers personages net zo gewoon als een gemiddelde Main Street in Amerika. Tikje morsig en nogal onmatig geven ze een inkijk in de wereld van de zwijgende meerderheid.

* Frank Nellen – De onzichtbaren
Helaas geen Libris voor deze prachtige roman, geschreven door een rasverteller. Vanaf pagina 1 vergeet je dat de schrijver uit Nederland komt.

* Hilary Mantel – De spiegel & het licht
Drie vuistdikke boeken bivakkeren in de entourage van Hendrik de Achtste vraagt om slow reading. Het slotdeel leest zelfs nog langzamer, want je wil Thomas Cromwell niet loslaten. Treurig dus dat de ronkende VPRO-quote op het omslag de clou al prijsgeeft. Ik pleit er dan ook voor om quotes op omslagen te verbieden.

Rieuwert Krol
* Doeke Sijens – Der is neat om glêd te striken. Biografy fan Trinus Riemersma

* Karl Ove Knausgård – The Third Realm

* Willem Schinkel – Waarom ik geen mobiele telefoon heb. Aphonismen

Martijn Nicolaas
1 Carolina Trujillo – De instructies
Een als roman verpakte instructie voor dierenactivisme en voor een geslaagde aanslag op een slachthuis. Maar ook een goed verhaal met tot de verbeelding sprekende personages. Heftig, hartverscheurend maar ook erg geestig en ironisch. Een explosie van een roman.

2 Gilles van der Loo – Café Dorian
Een mooi gegeven – jonge vrouw verzint het andere leven dat de jongeman krijgt die haar verlaat – dat erg mooi wordt uitgewerkt door Van der Loo. Ze geeft hem een Zuid-Europese stad met een oud eetcafé dat hij omtovert tot de populairste plek in de stad. De bloei van dat café beschrijft ze in een origineel jij-perspectief met zoveel liefde dat je er warm van wordt.

3 Nikki Dekker – Graafdier
Na de zee in diepdiepblauw daalt Dekker nu de bodem af op zoek naar organismen en fossielen die haar iets kunnen vertellen over het leven op aarde. En opnieuw is dit boek een uitdijende schatkamer van gedachtes, anekdotes, feiten en verwijzingen naar andere boeken en vertellingen, steeds vanuit een aanstekelijke verwondering voor het leven.

Coen Peppelenbos
* Bart Moeyaert – Een ander leven

* Jan Glas – Een mooi verhaal

* Thomas Heerma van Voss – Het archief

Miriam Piters
* Charlotte Van den Broeck – Een vlam Tasmaanse tijgers
Charlotte Van den Broeck staat altijd garant voor een blikverruimende ervaring. Haar consciëntieuze oog voor details en poëtische bespiegelingen leveren een fonkelende ontdekkingstocht op naar de aard van ons, mensen, terwijl we Van den Broeck volgen in haar queeste naar de uitgestorven Tasmaanse tijger.

* Sanneke van Hassel – Milde klachten
Sanneke van Hassel is de Nederlandse koningin van het korte verhaal. In tien indringende verhalen, met de inmiddels onvoorstelbare, absurde wetmatigheden uit de coronatijd als achterdoek, ben je dankzij Van Hassels scherpzinnige psychologisering en fijnbesnaarde ‘poëzie van de spreektaal’ deelgenoot van uiteenlopende dilemma’s bij personages die in enkele trefzekere pennenstreken tot leven komen.

* Marijke Schermer – In het oog
Marijke Schermer biedt zo’n constante kwaliteit met haar toegankelijke en tegelijkertijd diepgravende literatuur naar de betekenis van liefde, verantwoordelijkheid en macht. En haar subtiele stijl is ook in de roman In het oog om van te smullen. Schermer ontsluiert geheimen van personages terwijl ze het raadsel dat ieder mens voor zichzelf is in stand weet te houden. Het hoofdpersonage staat mijlenver van je af, maar voelt toch vertrouwd.

Eric de Rooij
* Christopher Isherwood – Afscheid van Berlijn

* Marieke Groen – Het verhaal van mijn schaarste

* Detlev van Heest – Parkeren in Hilversum

Koen Schouwenburg
1 Andrew O’Hagan – Caledonian Road
Heerlijke roman over Engeland na Brexit. Intelligent. soepele stijl, scherpe satire en bovenal: bijzonder vermakelijk.

2 Tony Tulathimutte – Rejection
Een schrijnende en knappe bundel van een zeer talentvolle schrijver. De verhalen vormen een eenheid door het pijnlijke en ongemakkelijke thema: afwijzing.

3 Maartje Wortel – Camping
Hoe Maartje Wortel in een paar zinnen haar personages neerzet en karakteriseert is bewonderingswaardig. Eigenzinnige roman; geestig en slim.

Doeke Sijens
* Ralph Ellison – Invisible man

* Willy Corsari – Voetstappen op de trap

* Georges Simenon – Maigret in het Wilde Westen

Kris Velter
1 Pierre Michon – Het stroomdal van de Beune
Pierre Michon bewijst opnieuw dat hij een van Frankrijks beste stilisten is: zijn taal is bijzonder rijk, meanderend, bedwelmend en sensueel. Het stroomdal van de Beune is dan ook een klein meesterwerk.

2 Shi Tiesheng – Notities van een theoreticus
Het magnum opus van de Chinese schrijver Shi Tiesheng is naar het Nederlands vertaald door Mark Leenhouts. Het is een roman over het zelf, het verlangen, de tijd, de liefde. De auteur schrijft zowel beschouwend als verhalend en langzamerhand vervagen de grenzen tussen de personages.

3 Juan Carlos Onetti – Voor een graf zonder naam
Uitgeverij Kievenaar houdt jammer genoeg op te bestaan. Alleen al voor de herintroductie van Juan Carlos Onetti zou ze een standbeeld moeten krijgen.