Alle tinten groen en geel

Het blijft een raadsel waarom zo veel mensen schrijver willen worden. Zelfs nu de postbus van uw inktslaaf al hoogbejaard is, wordt hij nog volgestouwd met ‘meeslepend’ werk. Een zich dichter noemend persoon stuurde brouwsels met een hoog ik-hou-van-jou-en-blijf-je-trouw-gehalte. Het begeleidende briefje was komisch. ‘Alvorens je tot publicatie overgaat, dient het voorschot ad tienduizend euro overgemaakt te zijn op mijn rekening.’ Een boekhandelaar gaf ondoordacht des uitgevers privé-nummer aan de wensdichter. ‘Waar blijft m’n geld?’ Telefoonterreur. Schrijven is een levensinstelling, briest de clichédraak dwars door de deur van de lege brandkast heen.

De echte schrijver is inmiddels een zonderling geworden die met een potloodstompje en een opschrijfboekje rondslentert, een bedelaar in het theater van de slechte smaak, waar uitsluitend de wet van de grote getallen geldt. ‘Al een miljoen exemplaren verkocht van literaire erotische thriller!’ Typisten van dergelijke werkjes hebben hun ziel verkocht. Al wekt mevrouw Mummyporn wel sympathie door te verklaren dat ze ‘eigenlijk helemaal niet kan schrijven’. Dus dit is kennelijk wat het publiek wil, concluderen paniekerige concernuitgevers en proberen het na te apen.

Men rijdt graag mee op boeken die verkooptechnisch zwijnen. ‘Deze roman is Buwalda-like.’ ‘Voor de lezers van Umberto Eco, Harry Potter én Nicci French.’ Ze vergelijken hun nieuwelingen met grote namen. Zo dienden wij al kennis te maken met de erfgenamen van Nabokov, Swift en Kundera. In de sterk verslechterde Nederlandse markt – na Italië en Spanje het Europese land met de sterkst dalende boekenverkoop – vecht iedereen voor een publiciteitsgraantje. Is de auteur goed ‘in de markt te zetten’? Het liefst een leuk snoetje met een waar gebeurd verhaal. Iemand die lekker bekt dus. Er worden steeds meer ideeënboekjes uitgegeven. Ook uw inktslaaf maakt zich er schuldig aan.

Het theater rond het boek behoort toe aan de marketeers. Die weten dondersgoed dat mensen graag aapjes kijken. Boekenkruideniers zien de auteur, en de interviewer al helemaal, als een lastig neveneffect van het product. Wel handig in te zetten als goedkope, tijdelijke arbeidskracht. Bekende Namen worden bekender. Een veilige keuze. De stapels in de boekenhuizen worden hoger en smaller. De diversiteit, een van de basiseigenschappen van de literatuur, verdwijnt hand in hand met de verslechtering van het onderwijs en de vervlakking op cultureel gebied.

Natuurlijk zijn er nog steeds bevlogen boekhandelaars. Zij houden, liefdewerk oud papier, de klassieken aan in hun schappen, investeren in een kast met poëzie of geven een zelfstandige deurslenteraar nog eens een kans.

Mijn tijd zal het wel duren. Misschien reïncarneren we wel. In dat geval heeft uw inktslaaf al die duizenden boeken niet voor niets gelezen. Tenzij je natuurlijk terugkomt als slak, op een bordje met vijf kompanen in veel te veel kruidenboter. Dan liever nog als oester, bedorven wel te verstaan, op een of ander brallerig boekenfeestje.

Guus Bauer