‘Net-niet-helemaal-zestienjarig meisje’

De nieuwe roman Het hart viel binnen van James Meek gaat over liefde, ontrouw, wetenschap, geloof en sterfelijkheid, maar vooral over verraad. Meek beschrijft het moment dat Ritchie, de ex-rocker en presentator van Teen Makeover, ’s middags wakker wordt op zijn zolder als volgt:

Er speelde een oude, krakende vinylplaat en hij hoorde de geluiden van Ruby, Dan en Karin in de boomgaard, drie verdiepingen onder hem. Ver weg tikte iets tegen de zijkant van een houten kist. (…) Zijn vrouw en kinderen waren zo dichtbij dat hij kon horen dat ze gelukkig waren en ver weg genoeg om geen last van te hebben.

Het zal één van de laatste echt onbezorgde momenten in lange tijd voor Ritchie worden. Meek laat Ritchie in zijn eentje achter op een drassig veldje waar hij zich maar moet zien te redden. De houten kist is zijn gitaar waarin een mobiel verstopt zit, waarmee hij zijn nieuwe vriendin belt. Het lukt Ritchie om het mobieltje uit de handjes van zijn kind te ontfutselen, maar zijn zus Bec gooit roet in het eten. Haar ex, journalist Val Oatman, is door haar gedumpt en zint op wraak. Hij dreigt via een anonieme website te onthullen dat Ritchie een relatie met een ‘net-niet-helemaal-zestienjarig meisje’ heeft, tenzij Ritchie zijn zus aan de schandpaal nagelt. Meek beschrijft subtiel hoe Ritchie langzaam van mening verandert en het niet meer dan logisch begint te vinden om zijn zus te belasteren. Haar nieuwe vriend Alex, een stereotype wetenschapper met fertiliteitsproblemen, geeft Ritchie de troef in handen om zichzelf te vrijwaren van Val’s poging om hem kapot te maken.

Bec blijft een vlak personage, ondanks het feit dat ze een grote rol in het verhaal heeft. Ze infecteert zichzelf met een parasiet die ze vernoemt naar haar vermoorde vader, wiens moordenaar ze opzoekt. Door zichzelf ziek te maken hoopt Bec een medicijn voor malaria te vinden. Ook de familie van Alex en dan vooral zijn geniale oom (die Alex vanwege diens intellect verkiest boven zijn eigen, religieuze zoon) zijn wat eendimensionaal. Het Hart viel binnen gaat met name over het drama dat zich rond Ritchie ontspint. De roman moet het hebben van de beschrijvingen van de afgrond waarvoor de gewetenloze Ritchie komt te staan: gaat hij zijn zus verraden of moet hij alles wat hij heeft op gaan geven? Knap wordt door Meek beschreven hoe hypocriet Ritchie is: ineens zijn het gezin en zijn vrouw belangrijk voor hem worden. Ook de wijze waarop Meek de paranoia beschrijft is aardig: wie schuldig is bevonden ziet overal aanwijzingen voor het naderende onheil, al voelt hij zich niet schuldig. Maar hoe interessant blijft zo’n personage? Toen Ritchie nog jong was, zat hij met zijn vrouw in een rockband. Maar zij wordt ouder en wijzer: ‘Jaren geleden begon de deugdzaamheid voorzichtig om de randjes van haar feestbeestmasker te turen en binnen de kortste keren moest Ritchie hulpeloos toezien hoe de morele agenda van zijn vrouw uit de diepten oprees, langs zijn eigen agenda schoot en maar bleef stijgen tot dat ze ver boven hem uit torende.’ Ondertussen verandert Ritchie’s gedrag nauwelijks: ‘Hij kreeg pas last van zijn geweten als iemand hem erop wees dat hij er een had en dat het mogelijk was om er last van te hebben.’

Het probleem van Het hart viel binnen is dat het gedrag en karakter van Ritchie de verwachting scheppen dat hij verschrikkelijke dingen zal gaan doen, die je als lezer nog niet had voorzien, terwijl dat niet het geval blijkt te zijn. Hoewel de flaptekst wil dat ‘dit een intelligente roman vol humor [is] die met een denderende verhaallijn onze tijd genadeloos portretteert’, en het verhaal trekken heeft van een roman waarin aan de hand van verschillende verhaallijnen een aantal grote hedendaagse thema’s wordt behandeld, is het vooral een meeslepend verhaal met grappige scènes. Wat er mankeert aan deze roman is een literaire fijnzinnigheid die de personages meer vrijheid had gegeven.

Rieuwert Krol

James Meek – Het hart viel binnen. Vertaald door Robert Neugarten. Xander, Amsterdam. 476 blz. € 19,95.