De troostvogel vliegt verder

In 2011 publiceerde Hylke Speerstra De treastfûgel, een mooi compact verhaal over de geschiedenis van twee families uit Hichtum, arme mensen die proberen vooruit te komen in de wereld. De ene familie belandt in Amerika, de andere verwacht het heil uit Duitsland. Het boek lijkt op een kroniek, het ene moment gaan we met grote stappen door de tijd, het volgende moment neemt de schrijver de ruimte voor allerlei details die het verhaal inkleuren. Speerstra heeft De treastfûgel nu vertaald in het Nederlands.

Wat meteen opvalt is dat de omvang van het boek verdubbeld is. Komt Ytsje uit Hichtum in De treastfûgel aan op Ellis Island op bladzijde 34, in De troostvogel gebeurt dit pas op bladzijde 72. Waarschijnlijk vond Speerstra de eerste keer zijn verhaal nog te weinig uitgewerkt, bij de vertaling van zijn boek heeft hij veel meer bijzonderheden toegevoegd. In de meeste gevallen gaat het om kleine details. Zo wordt in de Friese versie alleen gemeld dat de broer van Nanno plotseling overlijdt. In de vertaling voegt de schrijver aan deze mededeling toe dat een ‘maageuvel’ de reden voor zijn dood was. Het belangrijkste verschil tussen de twee versies is wel dat De troostvogel meer een roman is geworden. Als verteller blijft Speerstra nu op de achtergrond en laat hij zijn personen zelf veel aan het woord komen. ‘Ytsje Wytsma fan Wommels wie seis jier doe’t har mem kaam te ferstjerren.’ Met deze zakelijk formulering begint De treastfûgel. In de Hollandse versie wordt eerst een buurvrouw opgevoerd, die met veel gevoel voor drama tegen de jonge Ytsje zegt: ‘Je moeder heeft het hoofd voorgoed neergelegd.’

Dit soort uitbreidingen van de tekst hebben de kern van het verhaal niet wezenlijk veranderd. Ook in De troostvogel krijgt de familie die naar Amerika emigreert de meeste aandacht. Dat de nakomelingen van Meindert ‘Fûgeltsje’ Boorsma grote sympathie voor nazi-Duitsland koesteren, lid worden van de NSB en zelfs aan het Oostfront vechten wordt ook nu niet echt uitgediept. De troostvogel is goed vertaald, zonder de Friese tekst of de Friese context geweld aan te doen. Af en toe wordt de schrijver al te enthousiast, bijvoorbeeld als hij schrijft: ‘In de kerk huilt de storm een gebed’. Op dergelijke momenten wordt de meer sobere stijl van De treastfûgel wel gemist.

Doeke Sijens

Hylke Speerstra – De troostvogel. Het verhaal van twee Friese families. Atlas Contact, Amsterdam. 222 blz. € 16,95.

Verscheen eerder in de Leeuwarder Courant, 1 maart 2013.