Het is Darra’s lot om geofferd te worden

De Britse auteur Siobhan Dowd (° 1960) stierf nauwelijks een jaar na de publicatie van haar debuutroman Een helle kreet (2006) aan kanker. In dat korte tijdsbestek voltooide ze nog drie adolescentenromans die postuum met tal van prestigieuze literaire prijzen werden bekroond. De idee en beknopte aanzet voor haar vijfde boek, Zeven minuten na middernacht, werd door collega-auteur Patrick Ness uitgewerkt. Het zou Dowds laatste literaire bijdrage worden, ware het niet dat in haar nalatenschap recent de novelle Donds offer (The Ransom of Dond) werd ontdekt.

donds offerSiobhan Dowd was nooit de auteur van vuistdikke pillen of grote verhalen; in Donds offer beperkt ze zich in nauwelijks vijftig bladzijden tot een strikte eenheid van tijd, plaats en handeling. Protagoniste Darra overdenkt aan de vooravond van haar dertiende verjaardag haar even wreed als droevig lot: op het door woeste golven omgeven eiland Inniscaul wordt ieder dertiende kind aan Dond, de ‘duistere god van de onderwereld’ geofferd. Enkel zo kan een periode van dertien jaar voorspoed worden bestendigd. Dorpsoudste Cail ontfermde zich over de door haar moeder verstoten baby, en initieerde Darra in haar onontkoombaar lot. Het resulteert in een diepgaand portret van een einzelgänger in een geïsoleerde dorpsgemeenschap, waarvan de bewoners krampachtig vasthouden aan bijgeloof, onbarmhartige goden en vage voorspellingen. Met een diepgaand psychologisch inzicht verbeeldt Dowd de macabere lotsbestemming van haar hoofdpersonage.

Dit aangrijpende verhaalbegin roept tevens pertinente vragen op: waarom nam Meb, Darra’s moeder, na haar twaalfde kind niet haar toevlucht tot een ‘tovermiddel’ van Olca, de bergheks, net zoals de andere dorpsvrouwen? Omdat Darra (letterlijk ‘de tweede’) de helft van een tweeling was, zo blijkt. Slechts op de voorlaatste avond van haar jonge leven ontmoet ze haar ‘andere helft’, tweelingbroer Bawn. Hoe kort hun gesprek ook, het is Bawn die haar bijstaat als Darra in een nachtelijk visioen wordt bezocht door Lug, de god van het licht. Geheel vanzelfsprekend transformeert Darra in een dierlijke verschijning, een merel, wat haar toelaat een goedbewaard geheim over haar afkomst te ontsluieren. De wonderlijke ervaring wordt knap in de verhaallijn geïntegreerd. Dowd schrijft een ragfijn en uitgepuurd proza, waarin geen woord te veel staat. Het blijkt opnieuw haar grote sterkte om haar schriftuur met een veelheid van emoties te schragen, wat de gelaagdheid van haar novelle grotendeels bepaalt.

Dowd bewerkstelligt feilloos een onderhuidse spanning als ze insinueert dat Darra haar fatum nog kan ontvluchten door de waarheid aan het licht te brengen. Deze goedgekozen katalysator kondigt een grootse apotheose aan: twee jongeren en een door spijt verteerde moeder trachten wanhopig een conservatieve, zij het ook egocentrische dorpsgemeenschap te overtuigen om hun starre gerichtheid op de godheden te staken. Dowd ontleedt genadeloos het egoïsme en de nauwelijks verhulde sensatiezucht van de dorpsbewoners die het liefst Darra en Bawn zien sterven, als meer voorspoed dan hun deel wordt.

Het is dan ook bijzonder jammer dat een intense leeservaring in een onbevredigend slottafereel strandt. Het einde wringt en doet in al zijn eenvoud nauwelijks recht aan de complexiteit en gelaagdheid van het eerdere verhaalverloop. Heeft de tijd Dowd ingehaald toen ze deze intrigerende novelle finaliseerde?

Donds offer presenteert zich als een rijkgeschakeerde novelle met mythische allures, waarin nachtelijke visioenen en dierlijke transformaties tot het alledaagse leven behoren. Het opofferen van een geliefd kind, het alles verterende noodlot, de kracht van vergeving; het zijn bepaald geen evidente thema’s voor een novelle van nog geen vijftig bladzijden lang. Dankzij Dowds stilistische capaciteiten wordt het een tijdloos verhaal over grote thema’s en persoonlijke tragedies, dat helaas wat in mineur eindigt. Het valt dan ook maar moeilijk te bevatten dat Donds offer het laatste relict van Dowds schrijverschap is.

Jürgen Peeters

Siobhan Dowd – Donds offer. Vertaald door Tjalling Bos. Van Goor, Houten. 48 blz. € 8,99.