Recensie: William Trevor – Het verhaal van Lucy Gault

Liefde is vraatzuchtig als ze hongerlijdt

De uitgeverswereld is heden ten dage dol op het uit de kast halen van vergeten klassiekers. Uitgeverij Meulenhoff heeft daartoe haar schatkamer geopend. Hetgeen onder meer heeft geleid tot de terechte (her)waardering van de boeken van John Fante. Werkelijk een revelatie is de kennismaking met het werk van de Ier William Trevor (1928). In dit geval de roman Het verhaal van Lucy Gault.

Wat is het toch met dat land ten westen van Engeland, dat er percentueel gezien zo veel uitstekende schrijvers vandaan komen? Heeft dat met de suppressie door de oosterbuur te maken, het sterk rurale karakter van het land, de grote standsverschillen nog tot in het vrij recente verleden, zo die nog altijd niet in zekere vorm bestaan, de nog immer voortdurende geloofsstrijd of eenvoudigweg met het feit dat eilandbewoners tot op zekere hoogte – afhankelijk van de omvang van het grondgebied – op elkaar zijn aangewezen, al is het in de globale wereld nog slechts in de kern van hun bestaan. De omringende zee, de weemoed en het landschap lijken bijna als vanzelf voor reflectie te zorgen.

Lucy Gault is de dochter van kapitein Everard Gault en zijn Engelse vrouw Heloise. Weliswaar woont de familie Gault al vele generaties op het landgoed Lahardane in een plaatsje in het zuidoosten van Ierland, maar oorspronkelijk komt de stamvader uit het Engelse Norfolk. En ergens blijven ze daardoor vreemden, indringers, iets dat als het zo uitkomt – bij een vrijheidsstrijd bijvoorbeeld – zo maar ineens boven kan komen.

Het is 1921. Een roerige tijd in Ierland. (Zijn aldaar ooit andere tijden?) Nationalisten staan op de barricaden. Midden in de nacht betrapt de kapitein drie jongens op zijn landgoed die met blikken benzine zeulen. Zal ook zijn huis eraan moeten geloven? In blinde angst voor zijn tere, mooie vrouw en zijn negenjarige dochter Lucy pakt hij zijn geweer en verwondt een van de drie jongelingen aan zijn schouder. Hoe begrijpelijk zijn motivatie ook is, de lokale bevolking zal hem dit nooit vergeven. Hij besluit na ampele overwegingen om net als de andere grootgrondbezitters te vertrekken naar Engeland. Lucy wil haar wereld niet verlaten: het oude huis met zijn vele kamers, de velden, de boerderijen, de dieren, het strand en de zee. Ze besluit ongehoorzaam te zijn, pakt een trui, een oude jas en wat voedsel en trekt de bossen in op weg naar de reeds ontslagen huishoudster die terug is gegaan naar het naburige stadje.

Weliswaar zal deze vrouw haar direct terugbrengen, daar is ook Lucy van overtuigd, maar dan zullen haar ouders wel inzien dat hun besluit verkeerd is. Maar het loopt allemaal anders. Trevor maakt weer eens treffend duidelijk dat de loop van het leven vaak ingrijpend in een tel wordt bepaald. Door het toeval, het noodlot, door aannames die als feiten worden gepresenteerd… Pas aan het eind van de dag wordt er naar Lucy gezocht. Ze is een kind dat altijd de hort op is en omdat ze verdrietig is, heeft ze al een paar keer het gezamenlijke eten overgeslagen. Op het strand vinden ze een vestje van Lucy en een paar dagen later een slipper.

Als lezer wil je het direct al uitschreeuwen. Ga in de bossen kijken, want de oude hond van de buren, een aanlopertje, heeft kledingstukken van haar meegenomen en begraven wanneer Lucy stiekem in zee ging zwemmen. Uit aanhankelijkheid, uit een behoefte aan liefde van haar. Maar na uitgebreide zoektochten door de kapitein en de bediende Henry op het strand en op het landgoed en het te hulp roepen van de vissers, kunnen ze niet anders dan concluderen dat de speelse Lucy, altijd al een wat onvoorzichtig, vrijgevochten kind, moet zijn verdronken. Het meubilair wordt met lakens afgedekt, de ramen worden dichtgetimmerd en het echtpaar Henry en Bridget krijgt het beheer over het landgoed. Ze mogen in het poorthuis blijven wonen terwijl de kapitein en zijn vrouw voor de pijn proberen te vluchten.

Maar na weken wordt Lucy bij toeval door Henry gevonden bij een oude vervallen hut waar hij stenen zoekt voor het herstel van een muur. Lucy blijkt haar enkel te hebben gebroken en heeft zich met bessen maar ternauwernood in leven weten te houden. Uiteraard stelt de met de familie bevriende notaris gelijk een brief op voor de kapitein en zijn vrouw. Maar die zijn op een ware escapistische tocht door Europa en dus vooralsnog onvindbaar. Zelfs wanneer er een detective wordt ingezet. Het wonderlijke verhaal doet al snel de ronde in het graafschap. Lucy, die voor het leven mank zal lopen – zoals in overdrachtelijke zin vrijwel alle personages in deze roman hinken. Zoals we allemaal door (kleine) gebeurtenissen getekend worden – is letterlijk een buitenbeentje in de gemeenschap.

De niet geheel van bijgeloof gespeende eilandbewoners denken toch ergens onderhuids dat ze weer teruggekeerd is uit de zee.

De karige werkelijkheid van wat er gebeurd was, werd gekleurd en verrijkt, en alles bij elkaar mooier gemaakt. De reis die de beproefde ouders aanvaard hadden, werd een pelgrimstocht, een zoektocht naar vergiffenis van zonden die varieerden al naar gelang de vertelling.

Met Henry en Bridget als surrogaatouders groeit Lucy op en verkiest na haar schooltijd een schuldbewust isolement op het landgoed. Zij heeft naar haar idee de liefde van haar ouders verraden. Ja, spijt is de ware hel op aarde. Het is geweldig hoe Trevor de beweegredenen van alle personages ineenvlecht. De nationalist heeft spijt van zijn daad. In zijn tot waanzin leidende dromen heeft hij daadwerkelijk het huis in de brand gestoken en een kind op zijn geweten. Als hij niet was komen opdagen, waren er door de Gaults wellicht helemaal geen plannen gemaakt om te vertrekken. De kapitein heeft spijt van het schot, verwijt zichzelf daarnaast dat hij in het Engelse leger dienst heeft genomen.

Heloise geeft zichzelf de schuld van alles. Als Engelse had ze nooit met een Ier moeten trouwen. Ze kwijnt langzaam weg in een Italiaans dorp. Alle personages houden op hun eigen wijze een wake voor een geliefde. De kapitein voor Heloise, Heloise voor het dode kind, versterkt door een miskraam naderhand, Lucy voor haar ouders. En de jonge leraar Ralph die per ongeluk een keer bij een uitstapje op het landgoed terechtkomt voor zijn innige geliefde Lucy. Niet dat Lucy niet graag met hem zou trouwen, maar ze heeft haar leven opgedragen aan het wachten. Ze weet zeker dat haar ouders ooit terugkomen. Deze vurige wens verteert haar, maakt elk ander gevoel zo goed als onmogelijk.

Maar ze geloofde dat ze geen recht op liefde had voor zij vergeving gekregen had.

Ralph trekt ten strijde in de Tweede Wereldoorlog. Misschien dat wanneer hij behouden terugkeert, Lucy alsnog overstag gaat. Dat houdt Ralph zich voor, en eigenlijk probeert ook Lucy zich hiermee gerust te stellen. Vergelijkbaar met de situatie van haar ouders een paar decennia eerder. Direct nadat de kapitein gewond uit de Eerste Wereldoorlog huiswaarts keerde, trouwde hij met de wachtende Heloise.

Heloise was de minst veeleisende echtgenote geweest, maar in haar dood eiste ze meer dan hij soms kon verdragen.

Gezeten aan de keukentafel ervaart hij van Bridget wat voor een drama er zich heeft afgespeeld. Daarmee verklap je nauwelijks iets – het is geen plotgerichte roman – want de terugkeer vindt middenin de roman plaats. Gedurfd, maar in dit geval zeker geslaagd. Hoe overbrug je de verloren tijd? Kan de kapitein zichzelf en Lucy uit de verkillende mist trekken die door het eeuwige piekeren is ontstaan? Kunnen ze, al is het maar een moment, werkelijk tot elkaar komen?

Het verhaal van Lucy Gault is een bijzonder geslaagde roman in een puntgave stijl over rouw, liefde, schuld, spijt, heling en vergeving. De door William Trevor beschreven wereld zou je kunnen zien als het topje van een ijsberg. Bij het lezen is de kolossale onderwaterpartij voortdurend voelbaar.

Guus Bauer

William Trevor – Het verhaal van Lucy Gault. Vertaald door Miebeth van Horn. Meulenhoff, Amsterdam. 280 blz. € 19,95.