Ter gelegenheid van de twintigste editie van Writers Unlimited begint de zaterdag (17 januari) met een Indische Winter Kumpulan, waarbij het laatste woord verwijst naar het Indische woord voor ‘samenzijn/ samenkomen’. De eerste editie stond in het teken van de onafhankelijkheid van Indonesië precies vijftig jaar eerder, dus hoe beter het jubileum te vieren dan met een aantal schrijvers met Indische roots. Het contrast tussen de Kumpulan en David Grossman kan deze dag haast niet groter zijn, maar bij beide speelt familie wel een grote rol.

Zoals het een samenzijn betaamt staan eten en familie centraal. Nadja Hüpscher en Bodil de la Parra presenteren lekker direct en kletsen er op los. Zo wordt Adriaan van Dis aangekondigd als ‘de man waarop mijn moeder al haar hele leven verliefd is’ en is Gustaaf Peek bekend van De Wereld Draait Door. Peek opent met een verhaal over zijn Indonesische halfbroer en geeft desgevraagd aan dat ontheemding een Indisch thema in zijn werk is. Bij de Belgische striptekenaar Michaël Olbrechts rijken de familiebanden nog verder terug: zijn overgrootmoeder was Indisch en hij tekende over haar de strip De allerlaatste tijger. Bij Karin Amatmoekrim is de familieachtergrond ook een belangrijk thema aangezien ze deels afstamt van Indische contractarbeiders uit Suriname. Het verschil tussen de Indisch-Surinaamse keuken en de Indische keuken komt ook aan de orde: bami wordt door haar met spaghetti gemaakt en dat kon volgens een vriendin met Indische achtergrond echt niet.

DSC_0243[1]

Na een lange pauze met volop tijd om Indisch eten in te slaan wordt het programma vervolgd met live muziek. Vervolgens schuift de Indonesische schrijfster Dinar Rahayu, die ook donderdagavond al te gast was, aan. Zij vertelt over coffee gatherings waarbij ze samen met vrienden urenlang allerlei soorten Indonesische koffie proeft. De schrijver Reggie Baay vertelt vervolgens over het afscheid van zijn vader: plotseling stond hij voor de deur met allerlei lekkers voor zijn zoon en de dag erop stierf hij onverwacht. Ook Adriaan van Dis vertelt over zijn vader en hoe opeens voor feiten aangenomen gebeurtenissen toch niet waar blijken te zijn. De woedebuien van zijn vader die borden met eten tegen de muur gooide en de verhalen die niet verteld konden worden.

DSC_0250[1]

Het middagprogramma wordt vervolgd met twee leesclubs en twee interviews. Familieziek van Adriaan van Dis en Uit de tijd vallen van David Grossman worden met het publiek besproken en beide schrijvers worden geïnterviewd. In de kleine zaal spreekt Wim Brands met Toef Jaeger en Sanne Terlouw over het boek van Grossman. Uit de tijd vallen handelt over de dood van Grossmans zoon en dat heftige thema roept veel reacties op. Een man vertelt hoe hij al lezende door zijn woonkamer ging lopen en een echtpaar dat een zoon verloor meldt dat ze het te mooi vonden om te kunnen lezen ‘ik mis mijn godverdomme-gevoel’. Of kritiek mogelijk is op zo’n persoonlijk boek is ook een vraag die voorbij komt. Eén van de weinige punten van kritiek die volgen is dat zijn andere kinderen niet in het boek voorkomen.

DSC_0253[1]

DSC_0262[1]

Het gesprek dat Lex Bohlmeijer en David Grossman later met elkaar hebben is er één om in te lijsten (als het goed is komt het als podcast op de Correspondent te staan). Bohlmeijer heeft zich uitstekend voorbereid. Via de kinderboeken die Grossman schreef wordt zijn ontwikkeling besproken. Er worden fragmenten van Nono, het Zigzag Kind vertoont en ze gaan uitgebreid in op Een vrouw op de vlucht voor een bericht. Een boek waarin een vrouw vlucht uit angst het bericht te ontvangen dat haar zoon is gesneuveld. Tijdens het schrijven ontving Grossman zelf zo’n bericht. Hij gaf toen aan dat het boek was verloren, maar collega schrijver Amos Oz merkte toen al op dat het zijn redding zou zijn. Het is bijzonder om te horen hoe Grossman het opneemt voor de Palestijnen. In Europa kan hij voluit ademen en zich vrij voelen (ondanks de recente gebeurtenissen) wat in Israel niet kan vanwege het conflict. Met een korte voorleessessie in het Hebreeuws wordt het gesprek afgesloten. Hopelijk haalt ook dat de podcast.

Maarten Praamstra