Provoceren met potentie

Op de website van Kira Wuck kan je alleen komen als je eerst een willekeurige provocerende uitspraak ontwijkt: ‘U moet de leiding nemen, daar houden ze van,’ of: ‘U heeft recht op iemand die naar uw billen kijkt.’ De eerste kennismaking met de auteur is zogezegd behoorlijk direct en wie het poëziedebuut Finse Meisjes heeft gelezen weet dat Wuck inderdaad niet houdt van talige tierelantijntjes.

Ook in de recent verschenen verhalenbundel Noodlanding windt Wuck er geen doekjes om. Onverwachte handelingen van de personages vallen rauw op je dak. De één rijdt moedwillig een kat dood, een ander opteert voor het bestellen van een gigolo die haar in elkaar moet slaan. Wuck provoceert met een zwangere vrouw die fantaseert over breinaaldabortus en de vrucht een parasiet noemt, met seks tussen vreemden en met mannen die een oosterse huwelijkskandidate importeren en haar vervolgens opsluiten als ze niet bevalt. Het gaat er in het prozadebuut heftig aan toe, de thematiek is rauw, maar al te rafelig: Wuck werkt geen van de absurdistische ideeën echt uit.

In plaats daarvan beland je als lezer steeds opnieuw in een nieuwe korte dagdroom – of dagmerrie – die niet iedere keer even overtuigend is. Wanneer Willem en Juul gewapend met kinderwagen hun adoptiezoontje willen afhalen op Schiphol maar het in de praktijk om een volwassen Afrikaan blijkt te gaan, denk je eerst nog: “Ja, stel je voor,” maar in wat volgt ontspoort het verhaal enigszins.

Na een uur vraagt [de buurvrouw] of ze Obi beter mag bekijken. […] ‘Zonder kleren misschien?’ vraagt de buurvrouw. […] Als Obi naakt in de huiskamer staat, knijpt Willem even in zijn bovenbeen. […] Willem klapt in zijn handen en laat Obi rare bewegingen maken totdat hij ziet hoe Juul naar de Afrikaan kijkt. Zo heeft ze nog nooit naar hem gekeken.

Noodlanding

De erotische spanningen lopen hier duidelijk op. Zomaar bij Willem en Juul thuis, midden in de Hollandse degelijkheid! Wucks absurdistische verhalen leunen op een contrast met de Jan met de pet. De Nederlander die we herkennen in een bizarre situatie. Zo zien we een ‘boer zoekt vrouw’-episode waarin de (oosterse) vrouwen worden besteld via bemiddelingsbureau East Love. Wanneer Kittiya lievelingskip Annabel afslacht besluit boer Peer dat het tijd is om haar met haar koffer en al in te timmeren.

Als gezegd neemt Wuck echter net te weinig woorden om echt tot denken aan te zetten, het idee is gauw vervlogen. En tussen die weinig woorden zitten soms ook nog hele afgezaagde zinsneden: ‘[Ze] kijkt naar Arno’s haar alsof dat het belangrijkste in de kamer is’; ‘Hij begint haar vol overgave te zoenen.’ Dat is zonde, want Wucks onomwonden taalgebruik zorgt in deze verhalen net als in haar gedichten voor meerdere betekenislagen. Die ‘diepgang’ blijft afwezig bij roestige clichés, maar is er soms wel in andere passages. Het verhaal met de titel ‘Wezen’, wat op zichzelf al een prachtige dubbelzinnigheid is, gaat over twee wezen die samen seks én een existentieel vraagstuk beleven.

‘Ik ben niet wie je denkt dat ik ben,’ zei hij ineens.

‘Dat geeft niet,’ zei ik, ‘zolang je maar blijft.’

Daarna vroeg hij hoe het verder moest met mijn vriend en ik haalde mijn schouders op en liet me voorover vallen. Hij gebruikte al zijn vingers om mijn haren omhoog te kammen. Daarna werd alles stil en leek het alsof de kamer kleiner werd.

Symboliek zonder opsmuk dus. Dit fragment is helaas ook exemplarisch voor de literaire misstappen die Wuck soms maakt. Naast clichématige bewoordingen stikt het in de bundel van concrete tijdsverloopaanduidingen. Daarna dit, daarna dat, ‘De volgende dag…’, ‘Een paar weken later…’ Dat is helemaal nergens voor nodig, maar Wuck maakt haar verhalen daardoor ‘verhaaltjes,’ waarbij je jezelf hoort vragen: “Oh, en wat gebeurde er toen? En toen?”

Het mooiste zou het echter zijn als er ook vragen ontstonden buiten de verhalen om. Het proza van Wuck heeft wel die potentie, maar blijft nu slechts provoceren binnen de kaft.

Ivanka de Ruijter

Kira Wuck – Noodlanding. Podium, Amsterdam, 160 blz. € 17,50.