Power to the nerds

In de roman Armada kan gamen het verschil betekenen tussen leven en dood en ligt het lot van de mensheid in handen van de nerds. Zack Lightman is zo’n nerd. In zijn vrije tijd doet hij niets liever dan ‘Armada’ spelen, een populaire game waarin buitenaardse aanvallen afgeslagen moeten worden. Zack is er zo goed in dat hij zesde staat op de wereldwijde ranglijst van het spel. Wanneer hij op een dag vanuit het raam van het klaslokaal opeens een ufo ziet vliegen die sprekend lijkt op de vijandelijke ruimteschepen uit ‘Armada’, denkt hij in eerste instantie dat hij misschien iets te veel tijd achter zijn computer gezeten heeft. Helaas, de ufo blijkt levensecht en erger nog: de aliens komen binnen 24 uur de aarde vernietigen. Zack wordt opgepikt door de geheime, wereldwijd opererende Earth Defense Alliance (EDA) en dan blijkt dat de miljoenen Armada-spelers ongemerkt al jarenlang worden getraind voor deze oorlog. De gamers moeten nu met hun drones de wereld verdedigen, en Zack gaat voorop in de strijd.

Armada is een blockbuster. Er is veel ruimte voor spektakel, maar een vleugje drama, humor en romantiek mag ook niet ontbreken. Het tempo ligt hoog – bijna alle gebeurtenissen vinden plaats op één dag. Wanneer bekend is dat de wereld misschien over een paar uur niet meer zal bestaan, reageren de meeste daar eigenlijk ongelooflijk koeltjes op. De paar honderd beste ‘Armada’-spelers krijgen het nieuws als eerste te horen, waarna er ‘een bezorgd geroezemoes’ opstijgt in de zaal, maar een paar minuten later staan alle kersverse soldaten juichend en applaudisserend te popelen om het gevecht aan te gaan. De nieuwe manier van oorlog voeren: enthousiaste tieners die in een veilige ondergrondse bunker zitten en van daaruit drones besturen om de wereld te beschermen. Ook zonder buitenaardse wezens is dat een zorgwekkend toekomstbeeld.

ArmadaOok Zack stort zich vol overgave op de strijd en geniet van de heldenrol die hij toebedeeld krijgt. Hij is slim, stoer, eigenwijs, hij krijgt het mooie meisje en wordt door iedereen bewonderd vanwege zijn hoge ranking in het spel. Kortom: een uiterst saai personage. Hij is oppervlakkig en maakt geen enkele ontwikkeling door, en dat geldt eigenlijk ook voor de rest van de karakters; geen enkel personage krijgt genoeg achtergrond om interessant te worden. Iedereen stemt er braaf mee in om deze uren ondergronds door te brengen met een groep wildvreemden, terwijl hun familie intussen aan de andere kant van de wereld is. Niemand wil naar huis, niemand protesteert, niemand vraagt zich af of ze hier wel met het juiste bezig zijn. Niemand, behalve Zack natuurlijk: blijkbaar is hij als enige pienter genoeg om te twijfelen aan het verhaal dat ze voorgeschoteld krijgen.

Armada doet regelmatig denken aan andere sciencefictionverhalen, waarvan Ender’s game van Orson Scott Card waarschijnlijk de meest voor de hand liggende is. Cline omzeilt dit probleem slim door het boek meermaals letterlijk te noemen, net als tientallen andere boeken, films, liedjes en games. Al die verwijzingen zijn geinig voor degene die ze begrijpt, maar voor de overige lezers zijn ze vooral overbodig en een irritant trucje van Cline. Het is echter niet vreemd dat Armada elementen bevat uit allerlei verschillende verhalen, want het blijkt dat de aliens onze popcultuur gebruikt hebben als inspiratie voor hun aanvalstactiek. Soms twijfelen de personages zelf ook aan de geloofwaardigheid en originaliteit van het verhaal waarin ze spelen. Het gaat Zack op een gegeven moment opvallen dat de strijd wel heel erg ‘volgens het boekje’ verloopt en dat het verhaal verdacht veel lijkt op bekende SF-films. Het is een aardige, originele twist, die ervoor zorgt dat het verhaal zich toch onderscheidt van zijn vele voorgangers.

Heb je bij ook maar iets van wat nu gebeurt het idee dat het je in het echte leven zou kunnen overkomen? Of lijken de gebeurtenissen zich te ontvouwen zoals dat in een verhaal of in een film zou gebeuren? Perfect getimed om het dramatische effect zo groot mogelijk te maken?

Het dramatische effect is nooit heel erg groot in Armada: de verliezen zijn overkomelijk, de spannende vechtscènes kennen vaak een anticlimactische afloop en naar het einde toe wordt het plot wel erg afhankelijk van toevalligheden en hacks die ervoor zorgen dat grote problemen op miraculeuze wijze toch vlotjes verdwijnen. Pas aan het eind van het boek wordt het echt interessant, maar dat gedeelte wordt in verbazingwekkend tempo afgeraffeld. Wel wordt er gehint op een vervolg van Armada, dus hopelijk krijgt dit gedeelte van het verhaal daarin wel de verdiende aandacht. Armada is de perfecte roman voor de tieners die liever achter de Playstation zitten dan een boek lezen; het verhaal leest als een game: het is wat rechtlijnig en ongeloofwaardig, maar dat maakt het niet minder spannend. Cline schrijft een mix van young adult en sciencefiction die resulteert in een spannend maar conventioneel heldenverhaal. De held spelen in je favoriete game en dan ook nog de kans krijgen om aarde te behoeden voor vernietiging, is dat niet de droom van elke gamer?

Janna ter Meulen

Ernest Cline – Armada. Vertaald door Ralph van der Aa. Q, Amsterdam. 386 blz. € 17,95.