Leven tussen twee geslachten

Het feminisme en de emancipatie van de vrouw hebben als bijeffect dat de verschillen tussen mannen en vrouwen tegenwoordig meer dan ooit worden benadrukt. Je geslacht maakt een groot deel uit van je identiteit, iets waar we door de maatschappij tot vervelens toe op worden gewezen. Misschien dat het door die sekseverzuiling voor veel mensen niet bepaald meevalt om je als buitenstaander te verplaatsen in een transgender. Een persoon die in het verkeerde lichaam is geboren… Het heeft voor veel mensen iets abstracts. Voorbeelden in de media schetsen niet altijd een realistisch, genuanceerd beeld. Deze roman doet dat wel.

Aldus-Sybren-vkAldus Sybren is overduidelijk autobiografisch getint. De roman is geschreven door een man die biologisch gezien als vrouw werd geboren, zoals uitvoerig wordt beschreven op de achterflap. Gelukkig ontstijgt het boek het persoonlijke en is dit meer dan de zoveelste als roman verpakte autobiografie. Het is vooral het verhaal van een man die na een jarenlange innerlijke strijd eindelijk de kans krijgt zijn ware identiteit op te eisen. Sybren dankt het uiteindelijk aan zichzelf dat hij officieel wordt wie hij altijd al was.

Vanuit het ik-perspectief beschrijft Sybren, die vanuit de Verenigde Staten is terug verhuisd naar Nederland, hoe hijzelf en de mensen rondom hem moeten wennen aan zijn nieuwe ik. Als zijn oom hem ophaalt van het vliegveld, heeft deze bijvoorbeeld duidelijk het beeld van een nichtje voor zich en schrikt hij op z’n zachtst gezegd nogal van hoe zijn oomzegger er na de behandelingen en operaties uitziet. Het boek zit vol zulke momenten, die pijnlijk duidelijk maken waar een transgender dagelijks mee heeft te maken. Naar een openbaar toilet gaan? Door de douane gaan? Je voor het eerst op de nieuwe werkvloer begeven? Nieuwe mensen ontmoeten? Niets is vanzelfsprekend als je je voor de buitenwereld in dat eerder genoemde schemergebied bevindt. Meinderts verwoordt het subtiel en laat de gebeurtenissen voor zich spreken, zodat de lezer zijn eigen conclusies kan trekken. Mooi detail is dat afwijzende en/of ongepaste reacties niet uitsluitend van heteroseksuele mensen komen, zoals je misschien zou verwachten. Zo is er een homoseksuele man die Sybren vooral als een fascinerend biologisch experiment lijkt te ervaren en hem dienovereenkomstig behandelt. Je leest die stukken met plaatsvervangende schaamte, vooral omdat dit bloedirritante personage precies de vragen stelt die je waarschijnlijk zelf ook zou stellen. Meinderts houdt daarmee de lezer nogal een spiegel voor en dat is best confronterend.

Meinderts verweeft de hedendaagse verhaallijn op kunstige wijze met het relaas van Brechtje, zoals Sybren voor de transitie heette. Het derde perspectief dat hij in deze stukken hanteert, lijkt de afstand te symboliseren die Sybren inmiddels heeft tot zijn vroegere identiteit, een mooie vondst.

Aldus Sybren valt in de categorie ‘vlot geschreven’. De stijl is recht toe recht aan en relatief eenvoudig, al permitteert de auteur zich vooral tegen het einde steeds meer mooie vondsten. In de vaak wat te lange dialogen had best wat gesnoeid mogen worden, al moet gezegd worden dat Meinderts knap impliceert hoe het tegenovergestelde wordt gedacht van wat er in die schijnbaar alledaagse gesprekken gezegd wordt.

Meinderts is erin geslaagd een voor velen abstract onderwerp te concretiseren in een pakkende roman.

Lucas Zandberg

Micha Meinderts – Aldus Sybren. Pepperbooks/Kluitman, Alkmaar, 342 blz. € 17,99.