‘De meeste dingen komen uiteindelijk wel goed’

Juli, 1975. Gedreven door wanhoop bedenkt de tienjarige Raymie Clarke een ambitieus plan: ze zal deelnemen aan de wedstrijd ‘Mini Miss Midden-Florida Autobanden’ en meteen de hoofdprijs in de wacht slepen. Wanneer haar vader vervolgens Raymies foto in de krant ziet, zal hij aan haar denken, en hopelijk weer thuiskomen. Het lijkt weinig meer dan een spannend verhaalbegin, maar hoeveel onuitgesproken tragiek achter Raymies schijnbaar onbezonnen voornemen verborgen gaat, blijkt wel uit het gemis van haar vader, die er met de tandartsassistente ‘vandoor’ is. DiCamillo spreidt een opvallend staaltje van inlevingsvermogen in kinderen en hun fantasie tentoon, en etaleert met verve hun verlangen naar verhalen met een happy end.

neem-mijn-handEerder toevallig leert Raymie twee andere deelneemsters kennen; Louise Olifante – what’s in a name? – stamt naar eigen zeggen uit een verarmde showbizzfamilie, terwijl de recalcitrante Billie vastbesloten is de verkiezing te saboteren. Gaandeweg ontstaat een intense vriendschap tussen het drietal, dat zich ‘De Drie Rancheros’ gaat noemen. Hun vriendschap blijkt diepgaander dan de optelsom van drie totaal verschillende karakters, waartoe mening auteur van kinder- en jeugdliteratuur zich makkelijkheidshalve laat verleiden. Ondanks hun verschillende achtergronden koesteren ze hun eigen verlangens en hebben ze zo hun redenen om ‘Mini Miss Midden-Florida Autobanden’ te worden. De balorige Billie, type ‘ruwe bolster, blanke pit’ komt tegen de wereld in opstand, maar wil vooral haar vader leren kennen, terwijl Louise het prijzengeld goed kan gebruiken om zichzelf en haar oma tijdelijk uit de armoede te verheffen. De Rancheros belanden weleens op een zijpad, wanneer ze ‘het goede’ willen doen in een rusthuis of Louises ten dode opgeschreven kat proberen te redden. De ontknoping mag dan enigszins voorspelbaar zijn; het onverwachte karakter ligt besloten in het feit dat je als lezer zo graag wil geloven dat het met Raymie en co uiteindelijk goed zal aflopen.

Net zoals in eerder werk excelleert Kate DiCamillo – tweemalig winnares van Amerika’s oudste jeugdliteraire prijs, de ‘Newbery Medal’ – in ijzersterke psychologische portretten. Ze ontleedt haar personages minutieus, en dan vraagt het vanzelfsprekend een auteur met talent om haar observaties tot literatuur te verheffen. Raymie groeit bijzonder overtuigend in haar rol van onschuldig, naïef kind tot zelfbewuste tiener die beseft dat van de veelal afwezige volwassenen weinig heil te verwachten valt. Wil ze iets bereiken in haar leven, dient ze op zichzelf te vertrouwen en nieuwe relaties aan te gaan. Een behoorlijk stevige levensles voor de doelgroep, met een geloofwaardige uitwerking, zonder veel moraliserende praatjes en pedagogische tierlantijntjes, waar menig adolescentenroman een voorbeeld aan kan nemen.

‘Hoed u voor de mensen met een gebroken hart,’ zei de oma, ‘want zij zullen u op een dwaalspoor brengen.’ Buiten begon het nog harder te regenen. ‘Maar dat zijn we toch allemaal, oma?’ vroeg Louise boven de kletterende regen uit. ‘We hebben toch allemaal een gebroken hart?’

DiCamillo bedient zich van een gestileerd, uitgepuurd proza, waarin zelden een woord teveel staat. Ook Neem mijn hand is glashelder geschreven, maar biedt de oplettende lezer tegelijkertijd een fascinerende inkijk in de hermetische leefwereld van een kind: ‘Raymies ziel werd kleiner, krapper. Ze werd iets hards, als een kiezelsteen.’ Nu eens staalhard, dan weer drijvend op een ondertoon van melancholie beschrijft ze hoe haar jeugdige protagonisten proberen te achterhalen ‘waarom de wereld bestaat’. Nog geen evidentie als grip krijgen op het dagelijkse leven al zo’n opgave blijkt.

Kate DiCamillo noemt Neem mijn hand, deels gebaseerd op haar eigen kindertijd met afwezige vader ‘the absolutely true story of my heart.’ Met deze in alle opzichten fascinerende psychologische roman brengt DiCamillo een waarachtig eerbetoon aan haar jeugd, waar de kiemen voor haar latere schrijverschap gelegd werden.

Jürgen Peeters

Kate DiCamillo – Neem mijn hand. Vertaald door Harry Pallemans. Lannoo, Tielt. 260 blz. € 16.99.