Deel 4 in The Kills-reeks

Nog even voor het overzicht: The Kills-reeks bestaat uit vier romans. Gezamenlijk schopte de cyclus het in 2013 tot de longlist van de Man Booker Prize. Een ware krachtmeting met het soms onwillige lege papier is dit 1.400-plus waag/meesterstuk van Richard House, een nog tamelijk onbekende auteur. Toch is hij – nu we hier het slotdeel beschouwen – geslaagd in het neerzetten van een in aanzet spannend vierluik, dat ook nog eens literaire kracht bezit. Voor het overzicht: Marek (deel 3) sloot niet aan op de eerdere delen Sutler en Gunnersen, Berens, deel 4, doet dat weer wel.

In Berens pakt House de draad weer op die hij aan het eind van Sutler had laten liggen. Westerse overheidsdiensten die in het Midden Oosten opereren – de Britse, Amerikaanse en Duitse – zijn naarstig op zoek naar de met 53 miljoen dollar uit Irak verdwenen Stephen Sutler. Deze overheden hebben zichzelf ook teruggetrokken uit Irak, en hebben zich strategisch gehergroepeerd op Cyprus. House laat ons kennismaken maken met Rike, een jonge wat naïve Duitse die is ingetrokken bij haar zwangere en humeurige zus Isa en haar man Henning in Limassol. Henning Bastian is een veiligheidsofficier in Duitse diplomatieke dienst en op zoek naar Sutler. Het probleem is alleen dat er drie Sutlers zijn: is Sutler in Grenoble? Ja, weten wij. Is hij omgekomen bij een vreemd ongeluk in de trein tussen Napels en Rome? Of is hij de in de woestijn op de grens van Syrië en Irak gevonden onherkenbaar verbrande man? De personages van House weten het niet; gissen slechts.

Wie ook op Cyprus is, is de zonderlinge Tomas Berens. Hij heeft via een opleidingsbureau Rike ingehuurd als taaldocente om zijn Engels bij te spijkeren. Berens is echter als huurmoordenaar gecontracteerd door Paul Geezler van HOSCO om de verblijfplaats van Sutler te achterhalen. Dat kan via Rike, want zij brieft alles door wat Henning over Sutler weet. Ondertussen verzint Berens voor Rike een imaginair leven, en baseert zich daarbij op een boek dat hij gelezen heeft waarin een moord in een kelder centraal staat. Inderdaad: het is het verhaal uit Marek. En dan duikt als complicerende factor ook nog de nerveuze, homoseksuele broer van Rike en Isa op. Die heeft weer een vriend die nachtclubeigenaar is op Cyprus en banden heeft met de Russische maffia. En dan ontspint zich een spannend spel waarin Berens een enorme chaos creëert. Rike begrijpt absoluut niet wat er gebeurt:

Ze wil begrijpen hoe dit begonnen is, de volgorde van gebeurtenissen uitpluizen en begrijpen waardoor die zijn veroorzaakt, want alles heeft een begin, een plek waar alles wat gebeurt in gang is gezet.

Het begin van dit epische werk – meer dan 1.400 pagina’s geleden – is Sutler; het eindspel is Berens. In mijn overtuiging heeft Richard House met dit vierluik allerminst de ambitie gehad om een thriller te schrijven, want geen alles samenbrengende, spannende finale. Nee, veel meer dan dat: House schrijft over losse, willekeurige levens; over gewone mensen met hun twijfels en onzekerheden, die simpelweg speelbal worden van hun lot. Richard House laat dan ook telkenmale zijn personages bewust bungelen aan de losse eindjes van deze echt goed geschreven cyclus. The Kills-reeks verdient het dan ook om door een groot publiek gelezen te worden.

Wiebren Rijkeboer

Richard House – Berens. Vertaald door Anneke Bok. De Geus, Amsterdam. 310 blz. € 19,99.